تقابل زيبايي شناختي فرهنگي در كتاب آرايي چاپ سنگي و چاپ سربي

Cultural Aesthetic Contrast in Lithography and Lead Printing

ورود صنعت نوين چاپ به ايران در سه دوره زماني متفاوت رخ داد. بديهي است در اين سه دوره، ذوق و سليقه جامعه ايراني در پذيرش پديده‌هاي نو، از شاخصه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و رويدادهاي تاريخي مختص زمان خود متاثر بود. بر اساس اين عوامل، پذيرش دو تكنولوژي متفاوت تكثير مكانيكي آثار، در مقابل سنت‌هاي اصيل هنري ايران كه ساليان مديدي سليقه هنري ايرانيان را شكل داده بود، از طرف جامعه با چالش‌هايي روبرو شد. در زمان صفويان كه اولين دوره ورود چاپ سربي به ايران محسوب مي‌شود، هنر كتاب‌آرايي و تكثير به عنوان هنري اصيل و والا هنوز در دست تعداد معدودي از شاهان و درباريان بود و به سفارش و سليقه آنها از لحاظ موضوعي و تكنيكي انجام مي‌شد. به همين دليل روش تكثير مكانيكي جديد مورد استقبال قرار نگرفت. اين تكنيك چاپ بعد از دومين دوره ورود خود به ايران در دوره قاجار، در تقابل با چاپ سنگي و رواج آن، باز هم مورد پذيرش واقع نشد و چاپ سنگي به مدت 50 سال در ايران به عنوان تكنيكي براي تكثير آثار، به طور كامل استفاده مي‌شد. تا اينكه بر اساس تحولات اجتماعي و نيازهاي به‌وجود آمده، بستر براي رونق گرفتن چاپ سربي آماده گشت. در اين مقاله تاثيرات اجتماعي و فرهنگي در رواج چاپ‌هاي سنگي و سربي و همين‌طور تقابل زيبايي‌شناختي سنت هاي پيشين كتاب‌آرايي ايراني در آثار توليد شده توسط چاپ هاي سربي و سنگي مورد پژوهش واقع مي‌شود. براي ارزيابي اين موضوع، منابع تاريخ هنر و آثار باقي مانده از دوره قاجار مورد بررسي قرار گرفته و جهت تحقيق در رابطه بسترهاي اجتماعي و رويدادهاي تاريخي با پديده‌هاي نوين صنعت چاپ و سبك‌هاي جديد خلق آثار هنري، به تاريخ اجتماعي و فرهنگي دوره قاجار رجوع شده است. در نهايت بر اساس يافته‌هاي تحقيق، روند شكل‌گيري ديدگاه جديد زيبايي‌شناختي فرهنگي جامعه ايراني در بازه زماني حكومت قاجار بيان مي‌گردد.