حكايت شيراز در بياض هدايت

The story of Shiraz in Bayad Hedayat

دوره زند و قاجار اگرچه از منظر تاريخي به عصر ما نزديك تر است ولي ميزان تحقيقات اصيل علمي و ادبي اين دوران كمتر از زمان هاي دورتر و قرون پيشين است. دو عامل مهم: يكي كارنامه تاريك قاجاريان در مملكت داري و سياست ورزي و ديگري تقليد و تكرار در سبك بازگشت ادبي منجر شد تا چنان كه بايد و شايد هم ادبيات اين دوره و هم ديگر شئون تاريخي و اجتماعي اين عصر مطالعه و بررسي نشود. حال آنكه چهره ها و آثار سترگ تاريخي و ادبي در اين روزگار وجود دارد كه حتما نياز به شناخت و پژوهش جدي دارد. رضا قلي خان هدايت به عنوان يك رجل مهم سياسي، اديب فاضل، مورّخ سرشناس، شاعر زبردست و سرسلسله خاندان تاثير گذار هدايت در عصر قاجار و پهلوي، با بيش از 30 جلد كتاب و خدمات فراوان از جمله اولين مدير دارالفنون طي 18 سال به شايستگي شناخته نشده است. او در تهران متولد ولي از كودكي تا جواني را در شيراز به بالندگي رسيد و سپس منشأ خدمات و آثار بسيار شد. يكي از آثار مهم ناشناخته او كه تاكنون معرفي و چاپ نشده است، «بياض هدايت» نام دارد كه رضا قلي خان در طي ساليان متمادي، مطالب فراوان از گوشه و كنار در آن جمع آورده و از اشعار و نوشته هاي خود نيز در آن به يادگار نهاده است. در اين مقاله ضمن معرفي اجمالي «بياض هدايت»، به خاطرات و اتفاقات زندگي وي در شيراز و يا اشاره هايي كه به مناسبت مطالب مختلف به اين شهر داشته است خواهيم پرداخت. علاوه بر اين، هدايت مثنوي نيمه بلندي در وصف شيراز دارد كه براي نخستين بار آن را تصحيح و پيشكش اين شهر ادب پرور و علاقه مندان آن خواهيم كرد.