تاريخ فرهنگي موزه ايران باستان در عصر پهلوي

تأسيس موزه در عصر جديد نشانگر تحولي بنيادين در نظام معرفتي و آشكارا نهادي چندوجهي و چندكاركردي بود. زمينه شكل‌گيري اين نهاد بر اساس زمينه‌هاي سياسي و اجتماعي خاصي استوار بود. ايجاد محلي به‌عنوان محل نگهداري اشياء عتيقه يا موزه به دنبال آشنايي ايرانيان با موزه‌هاي اروپايي و اكتشافات آثار باستاني به عصر ناصرالدين‌شاه قاجار برمي‌گردد. ناصرالدين‌شاه در كاخ گلستان محلي را براي حفظ و نمايش آثار عتيقه و باارزش تاريخي داير كرد. اين انديشه توسط نخبگاني كه در انجمن آثار ملي جمع شده بودند، دنبال شد و درنهايت با تشكيل دولت مدرن رضاشاه بناي موزه ايران باستان در ضلع غربي ميدان مشق و در موقعيت مركزي پايتخت آغاز شد. اين مقاله با روش تحليل تاريخي و با بهره بردن از رهيافت تاريخ فرهنگي بر آن است كه علل ايجاد و مهم‌ترين كاركردهاي موزه ايران باستان را در بافتار دولت پهلوي تحليل و بررسي نمايد. دستاوردهاي پژوهش بيانگر آن است كه تأسيس موزه در ايران در پيوند عميق با انديشه ناسيوناليسم شكل گرفت. هرچند تأسيس اين نهاد از آمال روشنفكران مشروطه بود، به دست دولت پهلوي نهايي و عملي شد. باوجود كاركردهايي چون گردآوري و نگهداري و حفاظت، نمايش، آموزش و پژوهش، هويت‌سازي و مشروعيت‌جويي از اين نهاد مهم‌ترين هدف و خواست دولت پهلوي بود و به دنبال تائيد و بازتوليد روايت‌هايي از تاريخ باستاني بود كه از ايدئولوژي دولت پهلوي پشتيباني نمايد.