شهيد مطهري و خدمات متقابل اسلام و ايران

يكي از آثار تاثير گذار فرهنگي و تمدني شهيد مرتضي مطهري در عرصه پژوهش هاي تاريخي ، كتاب خدمات اسلام و ايران است. وي در اين كتاب كوشش كرده است. به نحوي ارتباط دو سويه ايران و اسلام را به لحاظ تمدني و خدمات متقابل نسبت به يكديگر توصيف و تحليل كند. جامع نگري اين عالم كم نظير مسلمان در طرح مسائل علمي – ديني وي را برآن داشته است كه كارهايي را در عرصه دين پژوهشي ارائه نمايد كه تفاوت و تمايز آن با آثار نسبتاً مشابه غالباً محسوس و ملموس جلوه گر شود. يكي از مصاديق اين جامع نگري در اثر مهم وي خدمات متقابل اسلام و ايران قابل ملاحظه است. اگر به دقت به طرح واژه شهيد مطهري و انگيزه اوليه وي در تدوين و پژوهش پيرامون مسائل اسلام و ايران توجه كنيم به خوبي اين كلان نگري را مشاهده خواهيم كرد. در روزگاري كه عالماني از يك سو به نفي و انكار مثبت ايراني مي پرداختند و هويتي براي مردم سرزمين ايران به لحاظ تاريخي قائل نبودند و از سوي ديگر كساني بودند كه نقش اسلام را به عنوان دين مردم مسلمان ايران، نقش حاشيه اي تلقي مي كردند اين شهيد مطهري بود كه رسالت و كوشش خود را در تعيين نسبت حقيقي و واقع بينانه اسلام و ايران متمركز كرد. وي با دوري از تعصب و آنچه كه مانع يك پژوهش استوار است در توصيف و تحليل عميق اين رابطه كوشيد. از نظر اين عالم نوانديش و جامع نگر دليل توجه به اين رابطه دو سويه يا بهتر بگوئيم خدمات متقابل اسلام و ايران به دو مولفه بنيادين باز مي گردد. نخست حس ميهن دوستي و ديگري مسلمان بودن است. اين دو مولفه از اهميت خاصي برخوردارند. به ديگر سخن به باور استاد مطهري هم چنانكه مسلمان بودن و مومن بودن به ارزش هاي ديني هويت اساس شخصيت ما را مي سازد؛ ميهن دوستي ميز در چارچوب آموزه هاي ديني، خود يك ارزش است. از اين رو لازم است كه ما اين پيوند دوگانه را مورد توجه دقيق و عميق قرار دهيم. اين فيلسوف متكلم و قرآن پژوه بر اين باور است كه كساني كه به موضوع ايران و اسلام پيش از اين پرداخته اند يا فاقد اطلاع كافي بوده اند يا انگيزه اي غير پژوهشي و غير علمي داشته اند. اين مقاله روش هاي شهيد مطهري را در طرح اين ارتباط دو سويه در قالب روش هاي تاريخي، تحليلي، نقادانه مورد بررسي و واكاوي قرار مي دهد.