ديدگاه خانوارهاي روستايي در رابطه با ارتباط سرمايه هاي معيشت با طرح هاي مرتعداري در شهرستان ماهنشان

Rural Households’ View regarding the Relationship between their Livelihoods’ Capitals and Rangeland management Projects in the Mahanshan Township

منابع طبيعي بستر حيات و توسعه جوامع مي باشد و بسياري از مردم به ويژه در جوامع روستايي براي تامين معيشت خود به شدت به منابع طبيعي وابسته هستند، همين امر موجب گرديده است كه غالبا بجاي توسعه و حفظ منابع طبيعي، بهره برداري از آنها صرفا به منظور تامين و حفظ معيشت آنها صورت گيرد. اين عامل در كنار عوامل ديگر موجب تخريب و نابودي اين منابع گرديده است. به همين دليل در چند دهه اخير راهكارهاي مختلفي از جمله اجراي طرح هاي مرتعداري براي مقابله با اين چالش ها مطرح گرديده است كه اثرات مختلفي به دنبال داشته اند. هدف پژوهش حاضر بررسي ارتباط طرح هاي منابع طبيعي با سرمايه هاي معيشت پايدار خانوارهاي روستايي است كه با استفاده از يك پژوهش توصيفي در روستاهايي از در شهرستان ماهنشان انجام گرفته كه طرح هاي مديريت منابع طبيعي در آنها اجرا شده و يا در حال اجرا بود. با استفاده از يك روش نمونه گيري چند مرحله اي، نمونه اي 204 نفري از 1280 بهره بردار انتخاب شد و با استفاده از ابزار پرسشنامه مورد مصاحبه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه در طرح هاي مرتعداري موجود بيشتر بر حفظ و احياي سرمايه هاي طبيعي به نسبت ساير سرمايه هاي معيشت تاكيد و توجه بيشتري شده است و اثرات آن چشمگيرتر بوده است. از اين رو پيشنهاد مي گردد با بكارگيري يك رويكرد جامع و مشاركتي همه سرمايه هاي اجتماعي، اقتصادي، انساني، فيزيكي و طبيعي معيشت پايدار خانوارهاي روستايي متعاقباً حفاظت از منابع طبيعي مورد توجه قرار گيرد. علاوه براين، تنوع سازي راهبردها و رويكردهاي كشاورزي و غيركشاورزي معيشت خانوارها مي تواند به كاهش فشار بر مراتع، استفاده از ظرفيت هاي موجود و افزايش درآمد خانوارها منجر گردد.

Natural resources are the base for the life and development of societies and many people, especially in rural communities, are heavily dependent on natural resources for their livelihoods This has led to natural resources exploitation to maintain livelihoods, rather than the development and conservation of natural resources. This has been one of the causes of natural resources degradation. Various approaches, including the implementation of rangeland management projects have been proposed in the last few decades to cope with these challenges, which have had different effects. The purpose of this study was to investigate the relationship between natural resources projects and sustainable livelihoods of rural households, using a descriptive study. The research was conducted in the rural areas of the Mahanshan Township, in which rangeland project had been implemented or was being implemented. A sample of 204 out of 1280 farmers was randomly selected using a multi- stage sampling technique and were interviewed using a questionnaire tool. The results showed that the rangeland management projects had paid more attention to the natural resources conservation, rather than all aspect related to sustainable livelihoods. It is proposed to consider and develop holistically all the capitals of sustainable rural households’ livelihoods, including social, economic, human, physical and natural capitals and resources through a comprehensive and participatory approach. In addition, the diversification of agricultural and non-agricultural livelihood strategies can lead to reducing overpressure on rangelands, using households capacities and increasing their incomes.