بررسي ارتباط عملكرد دانه و صفات مهم زراعي در رگه هاي درون زاد نوتركيب گندم دوروم تحت شرايط ديم از طريق تجزيه رگرسيون

Evaluation of Relationship between grain Yield and Important Agronomic Traits in Recombinant inbred lines of Durum Wheat under rainfed conditions by regression analysis

گندم دوروم (Triticum turgidum var. durum)عمدتا˝در شرايط ديم كشت ميشود و وقوع تنش خشكي عامل محدود كننده عملكرد دانه آن است. بنابراين شناسايي صفات زراعي مهم مرتبط با عملكرد در شرايط ديم، يكي از اهداف اصلي در برنامه هاي اصلاح گندم دوروم مي باشد. به منظور ارزيابي ارتباط عملكرد دانه با صفات مورفولوژيك، فنولوژيك و فيزيولوژيك در گندم دوروم تحت شرايط ديم، نسل هاي F7 و F8 حاصل از تلاقي زردك ) 249 × به ترتيب رقم و ژنوتيپ بومي استان كرمانشاه) درمزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه رازي كرمانشاه طي دو سال (1394-96) مورد مطالعه قرار گرفتند. در سال اول آزمايش تعداد 125 رگه (نسل (F7به همراه والدين و 4 ژنوتيپ به عنوان شاهد با استفاده از طرح آگمنت در قالب طرح بلوك هاي كامل و در سال دوم آزمايش تعداد 119 رگه (نسل (F8 به همراه والدين در قالب طرح لاتيس ساده با دو تكرار در شرايط ديم كشت شدند.صفات اندازه گيري شده شامل 30 صفت مورفولوژيك، فنولوژيك و فيزيولوژيك بود.براي پي بردن به ارتباط بين عملكرد و صفات اندازه گيري شده از تجزيه رگرسيون گام به گام استفاده شد. مدل رگرسيوني بر اساس روش گام به گام نشان داد كه در سال اول آزمايش صفات وزن سنبله، تعداد سنبله در بوته، وزن دانه در سنبله و روز تا گلدهي، 88 درصد تغييرات عملكرد را توجيه نمودند و در سال دوم سهم صفات وارد شده در مدل رگرسيوني شامل وزن سنبله، وزن دانه در سنبله، تعداد سنبله در بوته و وزن هزار دانه، 86/7 درصد از تغييرات عملكرد دانه بود. درمجموع با توجه به نتايج دو سال آزمايش، صفات وزن سنبله، وزن دانه در سنبله و تعداد سنبله در بوته مهمترين صفات تأثيرگذار بر عملكرد دانه گندم دوروم در شرايط ديم بودند.

Durum wheat (Triticumturgidum var. Durum) is mainly cultivated in rainfed conditions and the occurrence of drought is a limiting factor in its grain yield. Therefore, identification of important agronomic traits related to yield under rainfed conditions is one of the main goals in durum wheat breeding programs. In order to evaluate the relationship between grain yield and morphological, phenological and physiological traits in durum wheat under rainfed conditions, F7 and F8 generations derived from the cross of Zardak × 249 (local variety and genotype of Kermanshah province, respectively) were studied at the experimental farm of Agricultural Faculty of Razi University, during two years. In the first year’s experiment (2015-2016), 125 recombinant inbred lines (RILs) with their parents and 4 genotypes as checks were evaluated using augmented randomized complete block design. In the second year’s experiment (2016-2017) a total of 119 RILs with parents were cultivated under rainfed conditions in a simple square lattice design with two replications. Thirty morphological, phenological and physiological traits were measured. Stepwise regression analysis was used to find out the relationship between grain yield and measured traits. Stepwise regression model showed that in the first year’s experiment, spike weight, spike number per plant, grain weight per spike and days to flowering accounted for 88% of yield variation and in the second year, the share of traits included in the model including spike weight, grain weight per spike, spike number per plant and 1000-grain weight was 86.7% of grain yield variation. According to the results of two years of experiment, spike weight, grain weight per spike and spike number per plant were the most important traits affecting durum wheat grain yield under rainfed conditions.