مقايسه سبك زباني قابوسنامه و چهارمقاله از ديدگاه تطوّر و تحوّل زبان فارسي

زبان به عنوان بزرگترين زيرمجموعه فرهنگ و تمدّن بشري، نقش مهمي در نمودن تحوّلات اجتماعي، سياسي و ادبي بر عهده دارد؛ به همين سبب مطالعه تحوّل زبان از اين حيث بااهميّت تر مي شود. اين پژوهش بر آن است تا عنصر زبان و تحوّلات آن را، در محورهاي مختلف در دو متن چهارمقاله و قابوسنامه به شيوه متن پژوهي واكاوي كند. طرز نگارش دو نويسنده، جنس زبان مورد استفاده آن ها و چند و چون آن، از مهم ترين پرسش هاي اين پژوهش بوده است. از يافته ها بر مي آيد كه با كمتر از يك قرن فاصله زماني (حدود هفتاد سال) در نگارش دو اثر، تحوّل و تطوّر زبان و نمودهاي آن در دو متن، به وضوح آشكار است. نثر قابوسنامه با ويژگي هاي زبان فارسيِ ناب و اصيل، سادگي و ايجاز، در برابر نثر چهارمقاله كه با نشانه هايي از تغيير سبك نوشتاري از سادگي به سوي دشواري ـ به ويژه كاربرد واژه-هاي عربي ـ متمايز مي شود. واژه هاي بيگانه در چهارمقاله نسبت به قابوسنامه، به طور چشمگيري افزايش يافته است و آرايش كلام از ديدگاه هاي بياني و بديعي هم رشد بيشتري را نشان مي دهد.