مطالعه نگاره محاصره و تسخير هرات از تاريخ جهانگشاي نادري بر اساس اصول ادراك ديداري گشتالت

تاريخ ‌جهانگشاي‌نادري، اثر ميرزامحمدمهدي استرآبادي، مهمترين نسخه به‌جا مانده از دوره افشاريه است كه با 14 نگاره پرشور به بيان دلاوري‌ها نادر پرداخته است. استرآبادي در اين اثر حماسي، چنان فردوسي عرصه‌ نثر است كه مجددا حديث رستم را بيان كرده و شرحي تازه از شجاعت‌ها و شهامت‌هاي مردي دلير و جنگجو را به روي كاغذ مي‌آورد. روش تحقيق در مقاله حاضر توصيفي-تحليلي و ماهيت آن تطبيقي است و شيوه جمع آوري اطلاعات كتابخانه‌اي مي‌باشد. مكتب گشتالت ابتدا در روان شناسي ظهور كرد و سپس به عرصه هنر وارد شد. اصول كلي مكتب گشتالت به معناي «كل واحد» است كه در واقع بر نظر‌يه‌هاي مربوط به چگونگي سازماندهي بيننده از مجموع عناصر ديداري ساده است كه موجب تركيب معنادار مي‌شود. براين اساس، كشف چگونگي تأثيرگذاري قوانين ادراك بصري گشتالت بر نگارگري جهت شناسايي قابليت‌هاي آن در ايجاد ارتباطي سودمند، مورد تحقيق قرار گرفته و بررسي بصري نگاره تسخير هرات از تاريخ‌ جهانگشاي‌نادري، بر اساس اين اصول مهم‌ترين هدف پژوهش حاضر است. نتايج حاصل نشان‌داد نحوه قرارگيري عناصربصري در نگاره موردبحث، مطابق گشتالت‌هاي اصل مشابهت در ابعاد و مشابهت در شكل، اصل مجاورت از نوع هم‌پوشاني و اصل سرنوشت‌مشترك از پراگنانس‌هاي قوي برخوردار و قابل ارزيابي‌اند. همچنين مي‌توان اصل مشابهت در رنگ، اصل مجاورت از نوع تلفيق، اصل تكميل و يكپارچگي و اصل روابط شكل و زمينه را از پراگنانس‌هاي ضعيف قلمداد كرد.

Tarikh e Jahangoshaye Naderi is the work of Mirza Mohammad Mehdi Estarabadi, is one of the rare collections of paintings, which has a completely documentry and historical aspect, and Includes 14 images, all of which subjects are war and ideology of Nader Shah s militarism. Also, the most important and, in fact, the only valuable asset of the Afsharay period, is the culmination in Iranianization and Iranian painting. In this research, the descriptive-analytical method and the qualitative approach to the study of the Herat Conquerition painting from this valuable collection, are based on the rules of Gestalt s perceptual perception. This research data is also collected by library methods. Accordingly, the purpose of this study was to explore the effect of Gestalt visual perceptual rules on painting in order to identify its capabilities in creating useful communication. The present paper answers the question that the overall organization of the work is based on the Gestalt theory in the Herat Conquerition Painting, which features are visually intuitive.The main purpose of choosing this theory is to discover the extent to which correspondence and adherence to the intended painting to Gestalt s visual perception rules that have been extremely successful. After describing and visual analysis of the painting and the classification of the elements in the image that the mind of the viewer demands, the existence, absence, and magnitude of the pragnanzs of the seven principles of Gestalt s visual perception in painting are examined. Each item is explored individually in a graphic and visualized. In general, this research attempts to find an answer to the following questions: Which of the principles of Gestalt s visual perception can be verified in Herat Conquerition painting? What is the pragnanz of each of these principles? The results of this study showed that the orientation of visual elements in the painting is in accordance with the principle of similarity Gestalt in dimentions and similarity in the form, the principle of proximity of the type of overlap, and the principle of the common destiny of the strong pragnanzs. Also, the principle of similarity in color, the principle of proximity of the type of integration, the principle of completeness and integrity, and the principle of the relations of form and field, can be considered as only weak pragnanz.