جريان نوگرايي ديني و تأثير آن بر انديشۀ مفسران شبه قارۀ هند (با تأكيدي بر شكل‌گيري تفاسير نوگرا)

Religious modernism and its effect on thoughts of sub-continent interpreters (with an emphasize on formation of great interpretations).

سال‌هاي (1857تا1945م) آغاز رنسانس تفكر ديني در شبه‌قارۀ هند است كه ريشه در پيامدهاي استعماري نظير از بين‌رفتن هويت مسلماني، علم‌گرايي افراطي، شبهات مستشرقان و مسيحيت تبشيري به اسلام و مباحث اجتماعي اسلام دارد. نوگرايان مسلمان راه نجات جامعۀ مسلماني را در رويكرد نو به متون ديني از جمله تفاسير، مطابق با مقتضيات زمان ديدند كه از آن با عنوان «نوگرايي ديني» ياد مي‌شود. مفسران شبه‌قاره چون، عبيدالله سندي، عبدالماجد دريابادي، ابوالكلام آزاد، عبدالحق حقاني، اشرف‌علي تهانوي و ابوالاعلي مودودي براي نجات و هويت جامعۀ مسلماني دست به نگارش تفسير با رويكرد جديد زدند. اين مقاله با تكيه بر منابع كتابخانه‌اي و با روشي توصيفي ‌_ تحليلي به واكاوي زمينه‌هاي شكل‌گيري جريان نوگرا، نقد و بررسي مؤلفه‌هاي نوگرايي در تفاسير شبه‌قاره پرداخته است. نتايج نشان از آن دارد كه در سايۀ نوگرايي ديني رويكرد مفسران به موضوعات تفسيري تغيير يافته و مضامين جديدي نظير سياست، اقتصاد، حكومت، اصلاح اجتماعي، تبيين فلسفۀ احكام و ... به تفسير راه يافتَ كه مفسران در تفاسير كهن توجهي به آن نداشتند. همچنين بازنگري در طرح مباحثي چون وحي، ملائكه، جن، معجزات انبيا و قصه‌هاي قرآن رهاورد اين جريان است.