بررسي مديريت اختلافات در حكومت اسلامي

يكي از جلوه‌هاي بسيار حياتي كه در سطح حاكميت جوامع ديني همواره مورد توجّه بوده است، مسأله مديريت اختلافات در حكومت ديني است. دقّت در مجموعه اختلافاتي كه در حكومت‌هاي ديني -بويژه حكومت ايران- به وقوع مي‌پيوندد، برآيند اين نكته مهمّ مي‌باشد كه تجلّي اين اختلافات عمدتاً در دو حوزه مديريتي تحقّق يافته است كه عبارت است از: اختلاف از سوي كارگزاران (به عنوان نماينده اكثريت مردم)، و اعتراض و اختلاف اقليّت‌هاي ديني. نظر به نصوص شرعي و سفارشاتي كه از سوي معصومين(ع) در مقام مديريت اختلافات و اعتراضات مذكور وارد شده است، ذهن را به تحقيق در مورد اصول و راه‌كارهاي مديريتي در نوع برخورد با اختلافات مذكور و استخراج ضوابط مديريتي كه به نوعي آسيب‌شناسي حكومت‌هاي ديني را نيز در بر مي‌گيرد، وامي‌دارد. در پژوهش حاضر كه با روش توصيفي-تحليلي به اين امر مي‌پردازد، ضمن تفكيك اختلافات در حكومت ديني و واكاوي منشأ و آثار آن‌ها در جامعه، در هر بخش به منظور ارائه و استخراج راه‌كارهاي مديريتي از سوي معصومين(ع) به بررسي آيات و رواياتي كه در اين باب وارد شده پرداخته و خلاصه يافته‌هاي پژوهش بر آن شده كه در حوزه مديريت فردي اختلافات كارگزاران، راه‌كار شرع مقدّس بر توجه به الگوهاي اخلاقي و فرامديريتي با عنوان «تقواي ديني» بوده، و در حوزه حزبي نيز راه‌كار علاوه بر الگوي مذكور، اعتصام به ريسمان الهي، رهبري و قانون اساسي است. امّا در حوزه اختلافات اقليت‌هاي ديني كه ناشي از احساس تبعيض در حقوق ايشان است، راه‌كار مديريتي در مقام تئوريِ قانون‌گذاري و آئين‌نامه‌هاي اداري، شناسايي ابعاد مختلف حقوق اقليّت‌ها، و در مقام عمل به قانون- به‌ويژه در حق آزادي در عقيده و احوال شخصيه، حق اشتغال و حقوق سياسي-فراهم نمودن بستــر مناسب به‌منظور فعاليت در صحنه‌هاي علمي و دستگاه‌هاي اجرايي است.