تحليل فراواني منطقه‌اي چندمتغيره خشكسالي هيدرولوژيك و كشاورزي در حوضه آبريز كرخه با استفاده از روش گشتاورهاي خطي و توابع كاپولا

تحليل فراواني منطقه اي برخي پديده‌هاي هيدرولوژيك مانند خشكسالي كه داراي خصوصيات چندمتغيره هستند، با روش هاي تك متغيره قابل بررسي نخواهد بود. لذا در اين مطالعه، به بررسي تحليل فراواني منطقه‌اي خشكسالي به‌صورت چندمتغيره با استفاده از شاخص‌هاي SRI (رواناب استاندارد شده) و SSI (رطوبت خاك استاندارد شده) در حوضه آبريز كرخه طي دوره آماري 1996 الي 2019 پرداخته شد. شاخص‌ها، با استفاده از روش گشتاورهاي خطي چندمتغيره و توابع كاپولا، توزيع توأم احتمال بين متغيرهاي رواناب و رطوبت‌خاك را محاسبه نموده و خشكسالي‌هاي هيدرولوژيك و كشاورزي را به‌صورت همزمان مدنظر قرار مي‌دهند. نتايج تحليل فراواني منطقه‌اي چندمتغيره، با درنظر گرفتن تابع منطقه‌اي كاپولا گامبل، نشان داد كه حوضه كرخه از لحاظ شدت شاخص‌هاي توأم خشكسالي SSI-SRI در تداوم‌هاي مشترك همگن قابل‌قبول مي‌باشد. بررسي خصوصيات شدت و مدت شاخص‌هاي فوق به صورت تك‌متغيره نيز، نشان داد كه حوضه از لحاظ هر دو شاخص، همگن قابل قبول مي‌باشد. توابع توزيع نرمال عمومي و نرمال پارتو به ترتيب جهت بررسي شدت و مدت شاخص خشكسالي SRI و تابع توزيع ويكبي جهت بررسي شدت و مدت شاخص خشكسالي SSI مناسب تشخيص داده شدند. در نهايت برآورد بزرگي انواع خشكسالي‌هاي توأم و احتمال وقوع آنها نشان داد كه نواحي شمالي و جنوبي حوضه آبريز كرخه طي سال‌هاي آتي، خشكسالي‌هاي كوتاه و پياپي را تجربه خواهند نمود. خشكسالي‌ها در مناطق فاقد داده‌هاي هواشناسي، از نظر احتمال مشترك با استفاده از روش تحليل فراواني منطقه‌اي خشكسالي پيشنهاد شده در اين پژوهش، قابل پيش‌بيني بوده و لذا متخصصان جهت تخصيص بهينه منابع آب، داده‌هاي موثق‌تري در اختيار خواهند داشت.