تعيين آب كاربردي و بهره وري مصرف آب در مزارع زعفران استان خراسان رضوي

در خصوص حجم آب كاربردي در بخش كشاورزي اعداد و ارقام ارائه شده در كشور بسيار متفاوت بوده و در خصوص صحت و سقم آن‌ها نيز ترديدهاي جدي وجود دارد. لذا، انجام يك كار پژوهشي لازم و ضروري بوده و نتايج آن مي‌تواند كمك شاياني به تصميم‌گيري مسئولين مرتبط با آب و كشاورزي بنمايد. بنابراين، هدف اصلي اين طرح مطالعاتي، اندازه‌گيري مستقيم و مزرعه‌اي آب كاربردي زراعت زعفران تحت مديريت كشاورزان است. بدين ترتيب، حجم آب مصرف شده براي توليد زعفران در شهرستان هاي عمده استان‌ خراسان رضوي (تربت‌حيدريه، زاوه و گناباد) در سال زراعي 98-1397 اندازه‌گيري شد. روش آبياري در اين مزارع يا بصورت آبياري سطحي و يا بصورت آبياري باراني (رول لاين و پيفلكس) بود. نتايج نشان داد كه نوبت هاي آبياري بين چهار تا هفت نوبت و حجم آب كاربردي بين 3650 تا 5100 مترمكعب در هكتار متغير بود. منابع آبي شامل: چاه، رودخانه و قنات بود. تبخير و تعرق پتانسيل بين 6/482 تا 676 ميلي متر و نياز خالص آبياري بين 353 تا 588 ميلي متر متغير بود. نتايج حاصل از اندازه‌گيري‌هاي ميداني نشان داد كه حجم آب كاربردي زعفران در شهرستان هاي تربت‌حيدريه، زاوه و گناباد به ترتيب به ميزان 4974 ،4816 و 4517 مترمكعب در هكتار بود. متوسط عملكرد زعفران در شهرستان هاي زاوه و تربت‌حيدريه به ميزان 3/7 كيلوگرم در هكتار و در شهرستان گناباد به ميزان 5 كيلوگرم بر هكتار بود. بيشترين بهره‌وري مصرف آب در شهرستان زاوه به ميزان 001669/0 كيلوگرم بر مترمكعب و كمترين آن مربوط به شهرستان گناباد به ميزان 001076/0 كيلوگرم بر مترمكعب بدست آمد. همچنين نتايج نشان داد كه در هر سه شهرستان، نياز خالص آب آبياري در سال انجام تحقيق از نياز خالص محاسبه شده با داده هاي ده‌ساله اخير بيشتر بود. راندمان كاربرد بر اساس آمار ده‌ساله در شهرستان هاي زاوه، تربت‌حيدريه و گناباد به ترتيب برابر با 51، 49 و 87 درصد بدست آمد.