بررسي قابليت‌هاي خاك در معماري و نحوۀ بهره‌گيري از اين عنصر در ساخت و سازهاي جديد

Investigating the capabilities of soil in architecture and how to use this element in new constructions

با اينكه معماري با خاك، وجه مشترك معماري سنتي در اغلب نقاط جهان است، اما متأسفانه پس از رواج اصول و انديشه‌هاي معماري مدرن و سبك جهاني، حضور عنصر خاك در معماري، بسيار كمرنگ و حتي مي‌توان گفت كه به دست فراموشي سپرده شده است. مسألۀ پژوهش حاضر نيز همين معضل و مشكل است. بر اين اساس، هدف از انجام اين پژوهش، بررسي قابليت‌هاي مثبت خاك در معماري و بهره‌گيري از آن در ساخت و سازهاي جديد است. به تبع اين هدف، پرسش‌هاي پژوهش عبارتند از: 1) معماري خاكي داراي چه قابليت‌هاي مثبت فيزيكي و غير فيزيكي است؟ 2) در جهت حمايت دوباره از اين معماري، چه مشكلاتي مي‌تواند وجود داشته باشد؟ 3) چه راهكاري براي حل اين مشكلات مي‌توان ارائه داد؟ روش پژوهش با در نظر گرفتن هدف مقاله، تركيبي از روش‌هاي توصيفي و تحليلي است و اطلاعات لازم براي توصيف و تحليل موضوع، عمدتاً از طريق مطالعات كتابخانه‌اي حاصل شده است. بررسي‌ها روشن ساخت كه خاك، داراي قابليت‌هاي ارزشمند متعددي است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارتند از: هماهنگي با روح و سرشت انسان؛ هماهنگي خاك با نظام هماهنگ طبيعت؛ تركيب جنبه‌هاي مادي و معنوي در معماري خاكي سنتي؛ استحكام و پايداري در معماري با خاك؛ خصوصيت سازگاري و انطباق با شرايط؛ آسايش حرارتي و قابليت ايجاد نقوش و بافت‌هاي گوناگون با خاك. اگرچه اخيراً تلاش‌هايي در جهت حمايت از اين قابليت‌ها در ايران و در موسسات و دانشگاه‌هاي خارج از ايران صورت پذيرفته، اما متأسفانه هنوز اين امر به يك دانش همگاني و مورد بهره‌برداريِ عموم، تبديل نشده است. لذا بايد با توجه دادن به اهميت اين عنصر در معماري، دست‌اندركاران ساخت و ساز بر حمايت از معماري خاكي تشويق شوند. همچنين دانسته شد كه لازم است اصول ساخت و مباني نظري معماري مرتبط با خاك، مطابق روح زمان كنوني و شرايط فعلي، تفسير مجدد و بازبيني شود تا ضمن بهره‌گيري از قابليت‌هاي مفيد خاك، نيازهاي روحي و فيزيكي جامعۀ كنوني تأمين شود.