اوضاع جغرافيايي شهر تبريز در عصر صفويه

Geographical situation of Tabriz in the Safavid era

شهر تبريز از ديرباز به واسطه موقعيت جغرافيايي خود، مورد توجه قدرت‌هاي سياسي، بوده و گهگاه توسط برخي از اين حكومت‌ها، به عنوان پايتخت برگزيده شده، همچنين بستر مناسبي براي فعاليت‌هاي اقتصادي به شمار آمده است. در نتيجه، اهميت سياسي و اقتصادي تبريز و حضور دانشمندان، هنرمندان، شاعران، عارفان و روحانيون سرشناس در اين شهر، آن را مبدل به مركزي براي توسعه علم، فرهنگ، هنر، مذهب و عرفان كرده است. يكي از اين دودمان‌ها، دولت صفويه است كه اين شهر را پايتخت سياسي خود برگزيدند. شهر تبريز در شمال غرب ايران و با شيب متوسطي در نزديكي درياچه اروميه واقع شده است. اين شهر با روي كار آمدن صفويان به عنوان پايتخت سياسي انتخاب شد و از اين رو بسيار اهميت يافت. صفويان اولين سلسله‏‌اي بودند ‏كه با تشكيل دولت متمركز و قدرتمند، هويتي مبتني بر مذهب تشيع را در اين شهر و ساير مناطق ايجاد كردند. موقعيت سوق‌الجيشي تبريز موجب شد تا به عنوان يكي از شاهراه‌‏هاي تجاري به اروپا مورد توجه مسافراني قرار گيرد كه از اين مسير وارد ايران مي‌شدند. در همين راستا، اين پژوهش به روش توصيفي-تحليلي و با اتكا به منابع كتابخانه‌اي سعي بر آن دارد تا به اوضاع جغرافيايي شهر تبريز در عصر صفويه بپردازد. پس بدين قرار، مواردي چون وجه تسميه، موقعيت جغرافيايي، استراتژيك و جغرافياي طبيعي شهر تبريز در پژوهش حاضر، مورد تحليل و بررسي قرار گرفته است.

The city of Tabriz has long been considered by political powers due to its geographical location and has occasionally been chosen as the capital by some of these governments, as well as being a suitable platform for economic activities. As a result, the political and economic importance of Tabriz and the presence of prominent scientists, artists, poets, mystics and clerics in this city, has made it a center for the development of science, culture, art, religion and mysticism. One of these dynasties is the Safavid government, which chose this city as its political capital. The city of Tabriz is located in northwestern Iran with a moderate slope near Lake Urmia. With the rise of the Safavids, this city was chosen as the political capital and therefore became very important. The Safavids were the first dynasties to establish a centralized and powerful Shiite-based identity in the city and elsewhere. The strategic position of Tabriz caused the attention of travelers entering Iran through this route as one of the trade highways to Europe. In this regard, this research is a descriptive-analytical method and relying on library resources to try to address the geographical situation of Tabriz in the Safavid era. Thus, items such as naming, geographical location, strategic and natural geography of Tabriz in the present study have been analyzed and studied.