شفاف سازي كنش بين انديشه و اثر در معماري دوره قاجار

معماري در طول تاريخ، محملي براي بيان انديشه و تمنيات دروني بشر بوده كه تلاش داشته است تا تبلور درون مايه هاي فكري و فرهنگي خود را به ترسيم و تجسيم مادي قرين كند. معماري كمال يافته در هر دوره، متاثر از انديشه ديني است، كه با راهبري انديشه هاي عرفاني، فلسفي و سياسي سخن زمانه خويش را چهره اي ماندگار بخشيده است. دوران حكومت قاجاريان، از مهم ترين اعصار تحول هنر ايران؛ به عنوان نقطه صفر مدرنيته و نيز ورود جريان نوگرايي به ايران بوده است. مروري بر پژوهش هاي گذشته نشان مي دهد اين مبحث آنگونه كه شايسته است، مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته بنابراين هدف از انجام آن در چارچوب مطالعات ميان رشته اي، بررسي انديشه هاي موثر در شكل گيري آثار و نيز تجلي جريان هاي فكري حاكم بر تطور معماري است، كه با رويكرد كيفي و در دو بخش، روش تاريخي و نيز توصيفي-تحليلي صورت پذيرفته است. به فراخور مبحث، تقدم انديشه بر ساختار فضايي اين دوره حاكم بوده و معماري به عنوان ابزاري جهت بيان و نمايش قدرت دولت و روحانيت ابتدا تحت تاثير انديشه عرفاني باعث شكل گيري بناهاي مذهبي شده و از اواسط سلسله با برتريت انديشه فلسفي غربي سبب شكل گيري شبكه جديد روابط شهري، كاركردهاي نوين در عرصه تعاملات و صورت بندي جديدي از فضاهاي كالبدي گرديده است، ليكن به دليل وضعيت نابسامان اقتصادي، اين تغيير اغلب بصورت محدود در ظاهر بناها و در برخي از شهرهاي بزرگ ايران نظير تهران با مفاهيم جديدي توسط انديشه سياسي به منصه ظهور درآمده است.