بررسي آزمايشگاهي تأثير زبري بستر به شكل تلماسه بر مشخصات پرش هيدروليكي

يكي از روش هاي استهلاك انرژي جريان در پايين دست انواع شيب شكن ها و سدهاي اصلاحي و انحرافي، استفاده از حوضچه آرامش و ايجاد پرش هيدروليكي درون آن مي باشد. در رودخانه هايي كه بار بستر رسوبي زيادي دارند، پرشدن رسوب مابين زبري ها و آستانه انتهايي حوضچه آرامش بسيار محتمل مي باشد كه اين امر موجب كاهش راندمان زبري ها و آستانه انتهايي و در نتيجه ايجاد آبشستگي در پايين دست حوضچه آرامش مي شود. بررسي مورفولوژي رودخانه هاي آبرفتي حاوي بار بستر نشان داده كه در اثر حركت ذرات رسوبي در بستر، ناهمواريهاي مثلثي شكلي در بستر رودخانه ايجاد مي شود كه به آن تلماسه گويند. اين تلماسه ها باعث افزايش زبري و مقاومت جريان مي شوند. لذا در تحقيق حاضر از زبري هايي به شكل تلماسه در پايين دست سرريز اوجي با هدف افزايش ميزان استهلاك انرژي جنبشي جريان و كاهش طول پرش هيدروليكي استفاده شده است. در اين تحقيق از آرايش فرم تلماسه و آرايش بستر صاف (بدون زبري) به ازاي اعداد فرود 86/6 الي 42/10 استفاده شده است. نتايج نشان داد كه نسبت اعماق مزدوج پرش (Y2/Y1)، طول نسبي پرش هيدروليكي (Lj/Y1) و طول نسبي غلتاب پرش (Lr/Y1) در بسترهاي پوشيده از تلماسه كوچكتر از بستر صاف مي باشد. محاسبات نشان داد كه مقدار Y2/Y1، Lj/Y1 و Lr/Y1 در فرم تلماسه بطور متوسط بترتيب08/11، 28/29، 86/20 درصد كمتر از بستر صاف مي باشد.