بررسي تغييرات مكاني رسوبدهي ويژه در حوضه كرخه

Investigating spatial changes of special sedimentation in Karkheh basin

خاك مهم ترين بستر توليد مواد غذايي براي انسان در مقياس جهاني است. بنابراين ارزيابي داده هاي اندازه گيري شده رسوب و تغييرات آن ها در مقياس هاي مكاني مختلف به منظور پيشرفت دانش فرسايش خاك ضروري است. در اين راستا تحقيق حاضر با هدف بررسي اثر مقياس بر رسوب دهي حوضه ها با وسعت كمتر از 1000 كيلومتر مربع در حوضه كرخه با استفاده از اطلاعات تعداد 17 ايستگاه هيدرومتري انجام شد. بدين منظور ابتدا با استفاده از افزونه Archydro و مدل رقومي ارتفاع، بر اساس موقعيت ايستگاه‌هاي هيدرومتري موجود، حوضه كرخه به تعداد 28 زيرحوضه تقسيم گرديد. كه تعداد 17 ايستگاه با مساحت كمتر از 1000 كيلومتر مربع انتخاب شد. علاوه بر اين، با توجه به وضعيت توپوگرافي، ژئومورفولوژيكي و هيدرولوژيكي، حوضه كرخه به پنج ناحيه اصلي نيز منطقه‌بندي شد. در ادامه با توجه به مقادير مساحت (A) و رسوب ويژه (Ys) در زيرحوضه ها روابط Ys-A تحت مختصات log-log رسم شد تا با محاسبه يك معادله رگرسيون خطي يا غير خطي بين Y وA تأثير مقياس بر ميزان رسوب در زيرحوضه هاي اصلي مشخص گردد. در نهايت با استفاده از روش ارائه شده توسط چرچ و همكاران، مقادير رسوب ويژه تصحيح شده براي هر يك از زيرحوضه هاي اصلي محاسبه و از طريق درون يابي، نقشه‌ رسوب ‌ويژه حوضه توليد شد. نتايج بررسي اثر مقياس بر رسوب ويژه، نشان داد كه براي كل حوضه كرخه به عنوان يك حوضه واحد، رابطه رگرسيوني مناسبي بين Ys و A وجود نداشته است (19/0=R2). هرچند كه براي زيرحوضه ها روابط رگرسيوني با ضرايب تبيين بين 6/0 تا 1 به دست آمد. ساير يافته ها نشان داد كه در مقياس هاي مختلف ميزان رسوب نيز متفاوت است و بيشترين ميزان رسوب ويژه مربوط به ايستگاه كامياران با كمترين مساحت است.