پهنه‌بندي سيل با استفاده از مدل HEC-RAS در حوزه آبخيز زيارت

Flood zoning using Hec-RAS model in Ziarat Watershed

سيلاب‌ها يكي از پديده‌ها و مخاطرات طبيعي بسيار مهم و مخرب محسوب مي‌شوند كه در كل جهان به‌عنوان يكي از شديد‌ترين بلاها در ميان 15 نوع از بلاياي طبيعي شناخته شده است. فشار جمعيت و فقدان زمين‌هاي كشاورزي باعث حركت جمعيت انساني به‌سوي دشت‌هاي سيلابي گرديده كه اين عامل باعث تشديد سيلاب‌ها و اثرات مخرب آن‌ها شده است. به‌منظور پيش‌بيني دامنه خسارت ناشي از سيلاب جهت كنترل و مهار آن، پهنه‌بندي خطر سيل امري ضروري است. هدف از انجام پژوهش حاضر پهنه‌بندي خطر سيل رودخانه زيارت واقع در استان گلستان با استفاده از مدل هيدروليكي HEC-RAS مي‌باشد. در اين تحقيق ابتدا دبي پيك هيدروگراف‌ها، مشخصات هندسي و مقاطع عرضي رودخانه زيارت با استفاده از نرم‌افزار HEC– GeoRAS تهيه مي‌شود، سپس اين اطلاعات و ضرايب زبري، وارد نرم افزارHEC-RAS شده و پس از اجراي مدل نقشه پهنه‌ي خطر سيل حوزه آبخيز زيارت تهيه مي‌گردد. نتايج بيانگر اين امر است كه افزايش پهنه سيلاب در دوره بازگشت 100 و 200 ساله نسبت به دوره بازگشت‌هاي پايين‌تر برابر 3 هكتار بوده است. بنابراين با افزايش دوره بازگشت تغيير قابل توجهي در پهنه‌هاي سيل‌گير ايجاد نشده است و تمركز بخش عمده‌اي از مناطق مسكوني در پهنه‌هاي زير100 سال نشان دهنده كاربري غير اصولي اراضي در اين پهنه‌ها مي‌باشد. نقشه‌برداري و پهنه‌بندي دقيق دشت سيلابي، برنامه‌ريزي و تنظيم كارآمد كاربري زمين را قادر مي‌سازد تا فعاليت‌ها را در مناطق پرخطرمحدود كند و از اين طريق از دست دادن زمين‌هاي مولد جلوگيري مي‌كند و آسيب احتمالي به زيرساخت‌ها و دارايي‌ها را در طول حوادث سيل كاهش مي‌دهد.