بررسي تطبيقي علم‌آموزي و ازدواج زنان در شعر مشروطه‌ ايران و عصر نهضت عراق

ايرانِ عصر مشروطه و عراقِ عصر نهضت، در دوره‌اي از حيات سياسي -اجتماعي خود به سر مي‌برند كه نشانة بارز آن را مي‌توان در دگرگوني‌هاي اساسي فرهنگي و حركت از سمت سنت به مدرنيته يافت. اين دگرگوني‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي تأثير خود را بر شعر و ادب اين دو كشور نيز بر جاي گذاشته بود كه مهم‌ترين نمود آن را مي‌توان در تغيير روند موضوعات و درون‌مايه‌هاي شعري از موضوع‌هاي قديم به درون‌مايه‌هايي با مضامين روز جامعه يافت. اين تجديد شعري با تجديد ظاهري جامعه و حركت آن به سوي مدرنيته هماهنگ شده بود. مضاميني چون دعوت به علم‌آموزي، مبارزه با استعمار و استبداد، دعوت به تجدد، آزادي زنان، استقلال‌طلبي و آزادي‌خواهي در صدر اين موضوعات قرار مي‌گيرند. دعوت به آزادي زن در جامعه، لزوم علم‌آموزي او، اظهارنظر درباره هر آنچيز مرتبط به زن و حضور او در محيط بيرون از خانه نيز در همين راستا قرار مي‌گيرد. براين‌اساس، پژوهش حاضر بر آن است تا با شيوة توصيفي - تحليلي و روش گردآوري كتابخانه‌اي داده‌ها به بررسي تطبيقي نوع نگرش مهم‌ترين شاعران مشروطه‌ ايران و عصر نهضت عراق به علم‌آموزي و ازدواج زنان و بازخورد آن در اشعار ايشان بپردازد. باتوجه به زيرساخت‌هاي سياسي- اجتماعي يكسان هر دو كشور در دوران مشروطه و نهضت، شيوة تطبيق برمبناي مكتب تطبيقي اروپاي شرقي است. طبق نتايج، با وجود تشابه ديدگاه‌هاي شاعران دو كشور در مورد پاره‌اي از مسائل مربوط به زنان، ازآنجاكه جامعة ايران -نسبت به كشور عراق- با سرعت بيشتري از سنت به سمت مدرنيته گام برداشت، شاعران ايراني در برخي موضوعات مانند دعوت به بي‌حجابي زنان، آشكارتر و بي‌پرواتر سخن گفته‌اند؛ حال‌آنكه در كشور عراق با توجه به سنتي‌تر بودن آن، اين‌گونه دعوت‌ها كم‌رنگ‌تر بوده و در لفافه بيان شده است.