تحليل فضايي و شناسايي خوشه هاي پرخطر و كم خطر ابتلا به بيماري لوسمي حاد لنفوبلاستيك در كودكان ايراني طي سالهاي 1385 الي 1393

Spatial analysis and identification of high-risk and low-risk clusters of acute lymphoblastic leukemia in Iranian children from 2006 to 2014

مقدمه و هدف: در بين انواع سرطان هاي كودكان شايعترين نوع سرطان لوسمي حاد لنفوبلاستيك (ALL)مي باشد كه تاكنون علل اصلي بروز آن شناخته نشده است. مطالعه حاضر جهت مشخص كردن پاتولوژي جغرافيايي، تعيين توزيع مكاني و ميزان خودهمبستگي فضايي ، شناسايي خوشه هاي پرخطر و كم خطر ابتلا به بيماري لوسمي حاد لنفوبلاستيك در ايران انجام شده است. مواد و روش ها: اين مطالعه از نوع مطالعات بوم شناختي است كه به روش studies design mixed Exploratory روي 3673 كودك زير 15 سال مبتلا به ALL كه طي سالهاي 1335 الي 1333 در برنامه ملي ثبت سرطان ايران گزارش شده اند، انجام شده است. آناليز داده ها به وسيله آزمونهاي t مستقل، شاخص موران عمومي، شاخص موران محلي، شاخص گتيس عمومي، آناليز نقاط داغ بهينه، آماره كاوشي فضايي كلدروف و با استفاده از نرم افزارهاي ArcGIS، SatScan، Stata، SPSS انجام شد. نتايج: متوسط بروز سالانه بيماري 2/25 و ميزان بروز تجمعي 21/31 در هر صد هزار كودك زير 15 سال ايراني بدست آمد. ميانگين و انحراف معيار سني كل بيماران به ترتيب 3/68±5/90 و ميانه سني 5 سال و بالاترين ميزان بروز بين سنين 2-5 سالگي مشاهده شد. خودهمبستگي فضايي بيماري بالا و معنادار بود (0.001 P). تمامي نقاط داغ يا خوشه هاي پرخطر در جنوب، جنوب غربي، مركز و ميانه شرقي ايران مشاهده شدند از طرفي ديگر تمامي نقاط سرد يا خوشه هاي كم خطر در شمال و شمال غربي و ميانه غربي ايران شناسايي گرديدند. توزيع بيماري در امتداد كمربند جنوب غربي به شمال شرقي بطور تصادفي و در واقع اين كمربند ايران را به دو نيمه پرخطر و كم خطر تقسيم كرده بود. طبق نتايج آماره كاوشي فضايي كلدروف محتمل ترين خوشه پر خطر در جنوب غربي ايران واقع شده است كه شامل استانهاي فارس، بوشهر، كهگيلويه و بويراحمد و خوزستان مي باشد در اين خوشه تعداد 1267 بيمار مبتلا به لوسمي حاد لنفوبلاستيك مشاهده شده و خطر نسبي بروز لوسمي حاد لنفوبلاستيك 2/57 برآورد شده است(0.001 P). از طرفي ديگر محتمل ترين خوشه كم خطر در شمال غربي ايران كشف شد كه شامل استانهاي زنجان، قزوين، گيلان، آذربايجان شرقي، اردبيل، البرز و تهران بود، تعداد بيماران مشاهده شده در اين خوشه 516 مورد و خطرنسبي بروز لوسمي حاد لنفوبلاستيك 0/4 براورد گرديد(0.001 P). نتيجه گيري: با توجه به نتايج تحليل هاي فضايي، ارتقا سيستم كنترل و مراقبت بيماري در مناطق پرخطر بروز ALL در ايران ضروري مي باشد. همچنين آماره كاوشي فضايي كلدروف با توجه به تحليل هاي قويتر و كاملتر نسبت به ساير روشهاي تشخيص خوشه در عمل همواه توصيه مي گردد.