آثار شرط خيار در مهريه در نكاح منقطع بر مبناي فقهي و حقوقي

The effects of cucumber condition in dowry in broken marriage on juridical and juridical basis

تعابير فقيهان اماميه درباره ماهيت مهريه، متفاوت به نظر مي‌‌رسد؛ از ظاهر برخي از تعابير چنين برمي‌آيد كه نكاح از عقود معاوضي است و به‌تبع آن، مهريه در جايگاه عوض واقع مي‌شود. در مقابل، تعابير برخي فقيهان ديگر صراحت دارد كه نكاح از عقود معاوضي، و مهريه مانند عوض در عقود نيست. نتيجه اينكه، از نظر فقيهان اماميه، عقد نكاح از عقود معاوضي نيست و اينكه در برخي از عبارت­ها، عقد نكاح مثل عقود معاوضي دانسته شده، به‌دليل مترتب‌شدن برخي از احكام عقود معاوضي بر پاره اي از جنبه هاي عقد نكاح است.بنابراين، ماهيت مهريه عوض نيست، بلكه هبة ويژه‌‌اي از جانب خداوند متعال است كه مرد ملزم مي‌شود آن را به زن پرداخت كند. مراد از هبه ويژه آن است كه احكام فقهي و حقوقي عقد هبه، به‌طور كامل بر آن مترتب نمي‌شود. نظر غالب در ماهيت حقوقي مهريه، مانند ماهيت فقهي آن است. شرط خيار، از شروط ضمن عقود لازم و نكاح نيز عقدي لازم است. سؤال اين است كه آيا شرط خيار ضمن عقد نكاح صحيح است؟ و در صورت بطلان شرط، آيا عقد نيز باطل مي‌شود؟ قانون مدني در مادۀ 1069 حكم به بطلان شرط و صحت عقد داده است و علما از دير باز رأي به بطلان شرط داده‌اند، اما دربارۀ وضعيت عقد اختلاف‌نظر دارند. در آيات و روايات دليلي بر بطلان يا صحت نكاح خياري و شرط خيار ضمن آن وجود ندارد و تمام ادله‌اي كه در اين زمينه ذكر شده، اجتهادات علماست. بيشتر حقوقدانان نيز در اين ‌زمينه از نظرها و دلايل فقها پيروي كرده‌اند.هدف اين پژوهش توصيفي تحليلي بررسي آثار شرط خيار در مهريه در نكاح منقطع بر مبناي فقهي و حقوقي مي باشد.