امكان سنجي استفاده از شيوه شبه دادرسي در جهت حل و فصل اختلافات در حقوق ايران

Assessing the feasibility of using the quasi-trial method to resolve disputes in Iranian law

شيوه هاي جايگزين حل و فصل اختلافات كه اختصاراً (ADR) شناخته مي شود به شيوه هاي گفته مي شود كه طرفين يك اختلاف يا دعوي به جايي حل و فصل قضايي اختلافات، آن ها را برمي گزينند. از لحاظ حقوقي خصوصيت مشترك روش هاي جايگزين حل و فصل اختلافات، ماهيت غيرالزام آور و محرمانه بودن آن هاست اين شيوه هاي در حقوق ايران شامل مذاكره، ميانجي گري، سازش و داوري در قالب شيوه هاي اصلي و ارزيابي بي طرفانه، ميانجي گري داوري، رسيدگي كوتاه و شيوه احراز واقع به سرعت در عنوان شيوه هاي فرعي شناخته شده اند. با وجود اين كه براي اين شيوه ها مزايايي از جمله را برشمرده اند اما در حقوق ايران از ابعاد گوناگوني از قبيل رسيدگي، انعطاف پذيري، محرمانه بودن و مصادقي، ماهيتي و شرعي داراي خلاء ها و ايرادات واضح مي باشند. نتايج بدست آمده از اين تحقيق نيز حاكي از آن است كه فقدان اصل الزام آوري و ضمانت اجرايي كه در ذات اين شيوه ها نهفته است، به لحاظ آشنايي با حقوق خانواده، همچنن عدم تخصص حقوي شخص ثالث به ويژه در داوري آن ها را به لحاظ حقوقي و شرعي با مشكلات عديده اي روبرو ساخته است. از قراردادهاي تجاري و طرفي ديگر عدم وجود چارچوب هاي حقوقي لازم و همچنين محرمانه بودن و عدم دادرسي علني در ترجيح تراضي بين طرفين دعوا بر احقاق حق و عدالت قضايي از آثار و آسيب هاي اين اين شيوه ها نوع از شيوه ها است كه نياز مبرم به بازنگري حقوقي دارند .