كانه‌زايي مس شيرمشه (شمال شرق زنجان): راه‌كار كاهش اثرات مخرب زيست‌محيطي در جريان اكتشاف

Shirmesheh Cu mineralization (northeast of Zanjan): How to reduce destructive environmental effects during exploration

كانه‌زايي مس شيرمشه در پهنه ساختاري البرز غربي – آذربايجان (زيرپهنه طارم) واقع شده است. سنگ‌هاي آتشفشاني- آذرآواري منطقه شيرمشه شامل آندزيت بازالتي، آندزيت و انواع مختلف توف مي‌باشند كه در آنها توده نفوذي گرانيتوييدي با تركيب كوارتز مونزونيت و مونزونيت تزريق شده است. در سنگ‌هاي آتشفشاني پلاژيوكلاز درشت‌بلور غالب مي‌باشد. اين سنگ‌ها داراي بافت‌هاي پورفيريتيك، گلومروپورفيريتيك و بادامكي هستند. سنگ‌هاي آذرآواري انواع مختلف توف منجمله توف بلورين خرده‌سنگي و توف خرده‌سنگي بلورين را شامل مي‌گردد. سنگ‌هاي گرانيتوييدي داراي بافت‌هاي گرانولار و گرانولار پورفيري مي‌باشند. كاني‌هاي موجود در سنگ‌هاي گرانيتوييدي شامل پلاژيوكلاز، آلكالي فلدسپار، كوارتز، كلينوپيروكسن، بيوتيت، كاني‌هاي اپاك و زيركن هستند. كانه‌زايي مس داخل سنگ‌هاي آتشفشاني- آذرآواري به صورت دانه‌پراكنده، رگه- رگچه‌اي و پركننده فضاي خالي اتفاق افتاده است. كانه‌هاي سولفيدي پيريت، كالكوپيريت و كالكوسيت در سنگ‌هاي آتشفشاني- آذرآواري منطقه شيرمشه مشاهده مي‌شوند. اين كانه‌ها تحت تاثير فرايند‌هاي هوازدگي و سوپرژن به كوپريت، كربنات‌هاي آبدار مس (آزوريت و مالاكيت) و گوتيت دگرسان شده‌اند. با توجه به پوشش گياهي زياد و وجود درخت‌ها و درختچه‌هاي وحشي در منطقه، حفاري‌هاي اكتشافي و متعاقباً بهره‌برداي غير اصولي ماده معدني مي‌تواند اثرات زيست‌محيطي منفي بهمراه داشته باشد. به منظور كاهش اثرات مخرب ناشي از فعاليت‌هاي اكتشافي و بهره‌برداري لازم است فعاليت‌هاي اكتشافي بيشتر بر روي پيجويي چكشي دقيق، مطالعات سنجش از دور، عمليات ژئوفيزيكي و حفاري مغزه‌گيري متمركز شده و از حفر چاهك، ترانشه و ايجاد سينه‌كار اجتناب گردد.