سنجش ميزان آسيب پذيري اراضي شهري با استفاده از تكنيك همپوشاني وزن دار مطالعه موردي؛ كلانشهر تبريز

Assessing the vulnerability of Urban land, Using the Weighted Overlay Technique, Case Study: Tabriz Metropolis

مقوله آسيب پذيري شهري، يكي از موضوعات اساسي در برنامه ريزي شهري است. در سطح شهرها، با ازدياد فعاليت ها، عملكردهاي شهري و تقاضاي زمين براي اسكان خانواده هاي اضافه شده و با توجه به تكميل شدن ظرفيت عمران و ساختمان پذيري در روي اراضي مطلوب، ناچاراً، توسعه هاي جديد شهري بر روي پهنه هاي نامناسب از نظر ژئومورفولوژيكي اتفاق مي افتد. شهر تبريز از جمله شهرهايي است كه بر روي اراضي ناپايدار، مخصوصا توسعه بر روي گسل فعال و بر روي دامنه ها، رشد فيزيكي داشته است. روش تحقيق حاضر، توصيفي – تحليلي و ماهيت تحقيق كاربردي مي باشد. در اين مقاله سعي بر آن است كه اراضي شهر تبريز از نظر مولفه هاي شيب، ارتفاع، فاصله از گسل، جنس زمين و تراكم مورد ارزيابي و سنجش قرار بگيرد. براي اين امر از تكنيك همپوشاني وزن دار (Overlay) استفاده گرديده است. لايه هاي مولفه هاي مورد نطر در محيط نرم افزار Arc-GIS آماده شده است و در وزن دهي هر يك از لايه ها، از نظر متخصصين علوم شهري استفاده گرديده است. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه توسعه فيزيكي شهر تبريز به طرف اراضي ناپايدار شمال و شمال شرق بوده است. همچنين از نظر آسيب پذيري بر اساس مولفه هاي تحقيق، خروجي نقشه هاي مدل نشان مي دهد كه اراضي شمال و شمال شرق شهر از نظر آسيب پذيري در وضعيت كاملا نامطلوبي دارند؛ اراضي جنوب شهر وضعيت مساعدي دارند و بقيه اراضي ( بافت هاي مركزي و بافت هاي سنتي شهري) هم در وضعيت متوسطي قرار دارند.

Abstract: The category of urban vulnerability is one of the basic issues in urban planning. At the level of the cities, with the increase of activities, urban functions and the demand for land to house the additional families, and due to the completion of the construction capacity and buildability on desirable lands, new urban developments on the areas Unsuitable happens geomorphologically. The city of Tabriz is among the cities that have had physical growth on unstable lands, especially the development on the active fault and on the slopes. The current research method is descriptive-analytical and the nature of the research is applied. In this article, an attempt is made to evaluate and measure the land of Tabriz city in terms of slope, height, distance from the fault, land type and density. For this, the weighted overlay technique has been used. The layers of the monitored components have been prepared in the Arc-GIS software environment, and urban science experts have been used in the weighting of each layer. The results of the research show that the physical development of Tabriz city has been towards the unstable lands of the north and northeast. Also, in terms of vulnerability, based on the research components, the output of the model maps shows that the lands in the north and northeast of the city are in a completely unfavorable situation in terms of vulnerability; The lands south of the city are in a favorable condition and the rest of the lands (central and traditional urban textures) are in an average condition