آينده‌نگاري راهبردي و سياست‌‌گذاري منطقه‌اي براي توسعۀ گردشگري استان زنجان با رويكرد سناريونويسي

Strategic foresight and regional policy making for the tourism development of Zanjan province with a scenario writing approach

رشد بي‌‌سابقۀ‌ صنعت گردشگري در چند سال گذشته و رقابت در سطح جهاني، طرح برنامه براي آينده را با چالش‌هاي جديدي مواجه كرده است. نياز به استراتژي‌‌هاي مؤثر و كارآمد در عرصۀ صنعت گردشگري يكي از چالش‌هاي اساسي ايران در اين حوزه است كه در نتيجۀ موقعيت پويا و در حال تغيير مطرح شده است. گردشگري يكي از ابزارهاي مهم توسعه در جهان شناخته شده است و در قرن گذشته پيش‌‌بيني مي‌‌گردد كه بزرگ‌‌ترين صنعت جهان در قرن 21 ميلادي باشد. هدف پژوهش حاضر، آينده‌‌نگاري در توسعه و بهبود صنعت گردشگري استان زنجان با شناسايي عوامل مؤثر و سپس تركيب عوامل مؤثر جهت شناسايي سناريوهاي مطلوب مي‌‌باشد. اين پژوهش از نظر هدف كاربردي، از لحاظ روش پيمايشي در سطح اكتشافي مبتني بر رويكرد آينده‌‌نگاري انجام گرفته است. پژوهش در بخش اول در سه مرحله كه اول تعيين شاخص‌‌هاي كليدي از طريق روش دلفي و توسط متخصصان ارشد حوزۀ گردشگري استان زنجان، دوم طبقه‌‌بندي عوامل كليدي در 7 شاخه و سوم شناسايي عوامل مؤثر و حياتي از بين شاخص‌‌هاي كليدي كه توسط نرم‌‌افزار ميك‌‌مك بر پايۀ روش تحليل اثرات متقاطع انجام گرفته است. و همچنين در بخش دوم با استفاده از نرم‌‌افزار سناريو ويزارد، سناريو مطلوب شناسايي و تحليل مي‌شود. جامعۀ آماري پژوهش شامل 110 نفر از كارشناسان و كارشناسان ارشد گردشگري استان براي پاسخ به پرسشنامه در مرحلۀ اول و 36 نفر از كارشناسان ارشد براي تكميل پرسشنامه در مرحلۀ دوم است. نتايج حاصل از اين پژوهش از ميان 38 شاخص كليدي، 9 عامل مؤثر و حياتي در توسعۀ گردشگري استان زنجان مشخص گرديد. 5 سناريوي قوي حاصل از نتايج نرم‌‌افزار سناريو ويزارد به‌‌دست آمد و همچنين نقش عوامل ديگر در ناحيه‌‌هاي مربوطه مشخص گرديد.

The unprecedented growth of the tourism industry in the past few years and global competition have faced new challenges in planning for the future. The need for effective and efficient strategies in the field of tourism industry is one of the basic challenges of Iran in this field, which has been raised as a result of the dynamic and changing situation. Tourism is known as one of the important tools of development in the world and in the last century it is predicted to be the biggest industry in the world in the 21st century. The aim of the current research is to look ahead in the development and improvement of the tourism industry in Zanjan province by identifying the effective factors and then combining the effective factors to identify the desired scenarios. In terms of practical purpose, this research has been carried out in terms of survey method at the exploratory level based on the foresight approach. The research in the first part is in three stages, the first is the determination of key indicators through the Delphi method by senior experts in the field of tourism in Zanjan province, the second is the classification of key factors in 7 branches, and the third is the identification of effective and vital factors among the key indicators that Mik-Mak software is based on the method of cross-effects analysis. Also, in the second part, the desired scenario is identified and analyzed using the Wizard scenario software. The statistical population of the research includes 110 experts and tourism experts of the province to answer the questionnaire in the first stage and 36 experts to complete the questionnaire in the second stage. The results of this research identified 9 effective and vital factors in the development of tourism in Zanjan province out of 38 key indicators. 5 strong scenarios were obtained from the results of the scenario wizard software, and the role of other factors in the respective areas was determined.