ارزيابي و پايش شاخص سازمان‌دهي اكوسيستم شهري جهت برآورد پايداري مطالعه موردي شهر اصفهان

Evaluation and Monitoring Urban Ecosystem Organization Index to Estimate Sustainability, Case Study: Isfahan, Iran

با توجه به روند رو به رشد شهرنشيني و گسترش سطوح ساخته‌شده شناسايي تغييرات ساختاري سيماي سرزمين و به دنبال آن درك رابطه بين اين تغييرات و فرآيندهاي اكولوژيكي ضروري به نظر مي رسد. هدف از اين مطالعه، بررسي شاخص سازمان‌دهي در اكوسيستم شهر اصفهان است. شاخص سازمان‌دهي براي ارزيابي پايداري و ثبات ساختاري اكوسيستم با استفاده از معيارهاي پيوستگي و ناهمگني سيماي سرزمين برآورد شد. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد، فضاي سبز شهر اصفهان كه يكي از باغ شهرهاي به‌جامانده از عصر صفوي است، از 75/55 كيلومترمربع در سال 1995 به 89/27 در سال 2020 رسيده است. اين در حالي است كه فضاي ساخته‌شده از 49/192 كيلومترمربع در سال 1995 به 68/405 در سال 2020 افزايش‌يافته است. نتايج حاصل از اندازه‌گيري متريك‌ها در سطح شهر اصفهان نشان داد كه فضاهاي سبز و باز شهري در بازه زماني مطالعاتي دچار افت پيوستگي شده و به‌ويژه در مناطق 1، 3، 4، 5، 6 و 13 لكه هاي سبز از توزيع مناسبي براي فراهم كردن خدمات اكولوژيكي برخوردار نيستند. به دنبال آن بررسي روند شاخص سازمان‌دهي اكوسيستم نشان داد كه اين شاخص از 20/18 در سال 1995 به 10/12 در سال 2020 كاهش‌يافته است كه مي تواند بيانگر كاهش پايداري در ساختار سيماي سرزمين شهر اصفهان باشد.

With the increasing trend of urbanization and the expansion of built-up areas, it is necessary to identify the structural changes in the landscape and understand the relationship between these changes and ecological processes. The purpose of this study is to analyze the organization index in Isfahan city. As a benchmark of structural stability, the organization index was estimated using connectivity and heterogeneity. The results of this study show that the green area has increased from 55.75 square kilometers in 1995 to 27.89 in 2020. In contrast, the built-up area increased from 192.49 square kilometers in 1995 to 405.68 square kilometers in 2020. The results of measuring the metrics showed that the green and open areas suffered a loss of connectivity during the study period. Especially in regions 1, 3, 4, 5, 6, and 13, the configuration of green areas is unsuitable for providing ecological services. Examination of the organization index showed that this index has decreased from 18.20 in 1995 to 12.10 in 2020, indicating a decrease in Isfahan s landscape structural stability.