نگاهي به مفهوم «فرّه» در شاهنامۀ فردوسي از منظر انديشۀ سياسي

«فرّه» يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي فرمانروا در شاهنامۀ فردوسي است كه تحليل‌هاي گوناگوني دربارۀ آن ارائه شده است. در اين مقاله، براي بررسي مفهوم «فرّه» در شاهنامۀ فردوسي از منظر انديشۀ سياسي، شش پرسش را مطرح كرده و پاسخ آن‌ها را از متن حماسۀ ملّي ايران يافته‌ايم؛ فرّه ايزدي چيست و از كجا مي‌آيد، چه نمودهاي عيني و تصويريِ ويژه‌اي دارد، چه تأثيري در ويژگي‌ها و عملكرد شاه آرماني مي‌گذارد، چگونه تقويت مي‌شود، چگونه از دست مي‌رود و ازدست‌رفتن آنچه پيامدهايي دارد، چگونه به شاه بازمي‌گردد. در تحليل پاسخ‌هاي اين پرسش‌ها نشان داده‌ايم كه «فرّه» علاوه بر آن‌كه مي‌تواند حامل معاني مختلفي باشد، نشان‌دهندۀ اقتدار و مشروعيت شاهي آرماني در انديشۀ سياسي شاهنامۀ فردوسي است؛ مشروعيتي كه از يك سو آسماني و تأييدشدۀ خداوند است و از سوي ديگر مردمي و حاكي از رضايت مردم از فرمانروا و شيوۀ فرمانروايي اوست.