بازتاب هويّت ملّي در نامه‌هاي عصر صفوي(مطالعۀ موردي: نامه‌هاي عصر شاه‌عباس اول)

شاهنامۀ فردوسي در شناساندن هويّت ملّي ايرانيان از چنان جايگاهي برخوردار است كه در هر عصر و زماني شاعران و نويسندگان كوشيده‌اند در ضمن آثار خود، گوشه چشمي به اين اثر سترگ داشته باشند. از پرداختن به چهره‌هاي ملّي و اشاره به روايات فردوسي در باب ايشان كه بگذريم، نقل ابياتي از شاهنامه و يا سرودن اشعار به وزن و سياق آن از ديگر موارد تأثيرپذيري از اين اثر گرانقدر است. نامه‌ها يكي از متون ادبي هستند كه با زبان بي‌پرده و صميمي خود، نقش مهمي در شناساندن جامعه و فرهنگي دارند كه در آن به نگارش درآمده‌اند. در اين ميان از نامه‌هاي عصر صفوي و به‌خصوص نامه‌هاي عصر شاه‌عباس اول مي‌توان سخن گفت كه با اشارات نگارندگان به مسائل اجتماعي، بازنماي جامعۀ آن زمان هستند. يكي از مواردي كه در اين نامه‌ها مشاهده مي‌شود، جلوه‌هايي از حضور شاهنامه و هويّت ملّي در فرهنگ مردم آن دوران است. اين جستار مي‌كوشد تا از طريق روش تحليل محتوا و با مراجعه به نامه‌ها، عناصر ملّي و تأثيرپذيري نگارندگان از شاهنامه را كشف كند و دريابد كه شاهنامه چه جايگاهي در آن زمان داشته و جلوه‌هاي پرداختن به هويّت ملّي به چه صورت بوده است. با نظر به نامه‌ها _خصوصاً نامه‌هايي كه به چهره‌هاي سياسي نوشته شده_ مي‌توان انواع القاب ملّي، ابيات شاهنامه و ديگر اشعار حماسي را يافت كه به اقتضاي شرايط و منظور نگارندگان استفاده شده‌اند.