بررسي رستم‌نامه‌هاي دورۀ قاجار در ادبيات كودك و نوجوان بر مبناي نظريۀ اقتباس ليندا هاچن

شاهنامه فردوسي جزو آثاري است كه بارها در دوره‌هاي مختلف مورد اقتباس قرار گرفته است. اكثر اين اقتباس‌ها تنها ساده و خلاصه‌نويسي متن اصلي هستند؛ اما در ميان اقتباس‌ها گاه آثاري متفاوت يافت مي‌شود كه سرشار از تغيير و نوآوري‌اند. رستم‌نامه‌هاي اقتباسي دورۀ قاجار را مي‌توانيم جزو اين دسته از اقتباس‌ها بناميم. بعضي از اين رستم‌نامه‌ها به دليل دارا بودن معيارهاي اقتباس براي كودكان و نوجوانان از سوي پژوهش‌گران ادبيات كودك و نوجوان، در آثار اين حوزه جاي گرفته‌اند. در اين پژوهش اختصاصاً به داستان هفت‌خان رستم از اين رستم‌نامه‌ها پرداختيم و اين آثار را بر مبناي نظريۀ اقتباس ليندا هاچن موردبررسي قرار داديم تا ببينيم اين آثار در كدام دسته از تعاريف اقتباس از نظر هاچن جاي مي‌گيرند و با چه شيوه‌اي مخاطب را درگير و جذب مي‌كنند و آيا اين آثار با وجود تغييرات ايجاد شده، مي‌توانند در حفظ اثر كهن و هويت ملي كمك‌كننده باشند يا خير. بعد از بررسي اين نتيجه حاصل شد كه در اين رستم‌نامه‌ها جابجايي گسترده در نوع ادبي (شعر به نثر)، گاه تغيير در رسانه (تغيير از اثر كلامي به اثر تصويري)، (تغيير و جابجايي در جزئيات بعضي خان‌ها، بومي‌سازي و تغيير در زمان مانند: تغيير در لحن گفتار شخصيت‌ها، پوشش يا اشاره به موضوعات مذهبي عصر مؤلف) صورت گرفته است. وجوه اقتباس- جذب اثر شدن- در اين آثار تا حدودي به سه شكل گفتن، نشان دادن و مشاركت، مشاهده شد. همچنين اين آثار به دليل ارتباط مؤثر با مخاطب، در ارتقاء جايگاه اثر كهن و حفظ هويت ملي، آثاري موفق تشخيص داده شدند.