سور و سوگ از آدم عليه‌السلام تا عزاي سيدالشهدا عليه‌السلام

شادي و غم دو ويژگي انساني هستند كه دوشادوش هم ‌و تنيده با يكديگر در زندگي آدمي جريان مي‌يابند و سور و سوگ را در لايه‌هاي فردي و جمعي و اجتماعي و ديني وي سريان مي‌دهند. مسئله اين پژوهش بررسي سيّال ‌و جريان‌يابندۀ اين پديده به شكلي گذرا از ديرباز تاكنون در بُعد ديني آن در ايران و جهان اسلام است. اين پژوهش به روش تلفيقي متشكل از توصيفي، تاريخي و تحليلي است. دستاوردهاي پژوهش عبارت است از: حركت هم‌پايۀ جشن و عزا در زندگي بشر بر روي كره خاكي به شكل موازي يا متقاطع يا متناوب و يا تنيده باهم. دوم آنكه سور و سوگ از همان آغاز زندگي انسان بر روي زمين در قالب دو روي يك سكه در حيات او بروز ‌و ظهور دارد و ديگر آنكه بستر پيدايش ‌و جريان‌يابندگي و بالندگي اين دو پديده بيش از هر چيز ايمان ديني و باورهاي اعتقادي و اسطوره‌اي آدمي بوده است كه در پويشي درازدامنه از گذشته و از نقطه پيدايش آدم تاكنون و تا پايان تاريخ در همين بستر و يا ديگر بسترهاي اجتماعي و ساحت‌هاي سياسي بقاء و دوام خواهد داشت و با اخلاقيات و حق‌خواهي فطري انسان درهم‌آميخته است؛ و نكته پاياني آنكه اين دو پديده در اشكال فردي و جمعي و حماسي و انقلابي آن در تمام ادبيات آيـيني تبلوريافته و بخش بزرگي از شعر و ادبيات عربي و فارسي را تشكيل داده است. سوگ فردي و سوگ بر عزيزان و خانواده و دوستان، سوگواري بر مكان‌ها، جمعيت‌ها ‌و اشخاص و سوگ قومي، ملي و ‌جهاني از انواع عزاداري‌هاست، همان‌سان كه سور و شادي نيز در اشكال فردي، جمعي، قومي، ديني، آييني، ملي ‌و جهاني جلوه مي‌يابند. شناخته‌شده‌ترين سوگ‌ها، سوگ سياوش در ايران و عزاي سيدالشهدا عليه‌السلام است؛ و معروف‌ترين سورها و جشن‌ها، نوروز، عيد فطر و عيد قربان است.