تغييرات كاركردي هيأت‌هاي مذهبي در چهار دهه اخير در شهر اراك

هيئت‌هاي مذهبي، پديده‌هايي هستند كه نمايندگان دين و امور ديني به‌حساب مي‌آيند. اين هيئات به‌واسطه ريشه‌هاي تاريخي، ميزان مشاركت اجتماعي چشمگيري را به خود اختصاص مي‌دهند. از طرفي ديگر هيئت‌هاي مذهبي، صرفاً واجد كاركردهاي ديني نيستند و فعاليت‌هاي آن‌ها آثار و پيامدهاي فراواني را در حوزه‌هاي مختلف به همراه دارد. ازاين‌جهت به نظر مي‌رسد هيئات مذهبي در مقايسه با ساير نهادهاي ديني در جامعه ايران و به‌تبع آن شهر اراك، نقش‌برجسته تري داشته باشند. باتوجه‌به جايگاه اين هيئت‌ها در نظام فرهنگي و رخ‌دادن تغييرات ارزشي در ميان نسل‌هاي مختلف مشاركت‌كنندگان، مطالعه و بررسي كاركردهاي هيئات مي‌تواند براي دست‌اندركاران و برنامه‌ريزان مربوطه مفيد واقع گردد. نويسندگان در پژوهش حاضر درصدد تبيين تغييرات كاركردي هيئت‌هاي مذهبي شهر اراك در چهار دهه اخير بوده اند. اين تحقيق با بهره‌گيري از روش كيفي و رويكرد تحليل مضمون صورت‌گرفته است. از ميان اعضاي هيأت امنا يا مسئولين هيئات مذهبي موردنظر، ۱۵ نفر از طريق شيوه نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند. پژوهشگران به‌منظور گردآوري داده‌هاي موردنياز مصاحبه‌هاي عميق نيمه‌ساختاريافته را به كار برده اند. داده‌هاي گردآوري شده با استفاده از شيوه شبكه مضامين در قالب مضامين سه‌گانه (پايه‌اي، سازمان‌دهنده و فراگير) مورد تحليل واقع شده‌اند. يافته‌هاي پژوهش از تغييرات رخ‌داده ذيل چهار محور مناسك، ارزش‌هاي اجتماعي حاكم بر تعاملات درون‌گروهي، كاركردهاي رسانه‌اي و كاركردهاي فرا آييني (مذهبي) حكايت دارد. رويارويي عقل و عاطفه، دگرديسي ذائقه مخاطب، معضله توازن حزن و فرح مذهبي، سلوك روادارانه، سلبريتيزه شدن هيئت و كنشگري مردم‌نهاد از جمله مهم‌ترين يافته‌هاي تحقيق حاضر است.