مقايسه كميت و كيفيت اسانس گياه دارويي مفراح (Nepeta crispa L.) در رويشگاه هاي اصلي و شرايط زراعي

مفراح (Nepeta crispa L.) از خانواده نعناعيان و از جمله گياهان انحصاري و در حال انقراض ايران مي باشد. اين گياه به صورت وحشي و خودرو در قسمت هايي از ارتفاعات استان همدان مي رويد. از نظر درماني داراي خواص ضدنفخ، ضدالتهابي، ضددرد، ضد باكتري و قارچ مي باشد. اين تحقيق با هدف آناليز تركيبات اسانس گياه مفراح برداشت شده از رويشگاه هاي طبيعي و كشت شده در مزرعه انجام شد. گياه مفراح در اوايل مرداد ماه از دو رويشگاه (ارزان فود و گشاني) در مرحله رويشي جمع آوري و در سايه با شرايط دمايي 25 درجه خشك شد. همچنين بذرهاي حاصل از گياهان برداشت شده از رويشگاه اصلي در مزرعه تحقيقاتي كشت شد و در مرحله رويشي برداشت و در شرايط مشابه خشك گرديد. استحصال اسانس نمونه هاي گياهي با استفاده از دستگاه كلونجر صورت پذيرفت و آناليز اسانس ها با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف‌سنج جرمي (GC-MS) انجام گرديد. ميزان درصد اسانس در نمونه جمع آوري شده از ارزان فود بيشترين مقدار (13/2 %) را داشت در حالي كه در نمونه گشاني97/1 % و در نمونه مزرعه كمترين مقدار (55/0 %) را داشت. با توجه به تغيير درصد اسانس در نمونه ها مي توان گفت با افزايش ارتفاع درصد اسانس گياه نيز افزايش مي يابد. نتايج حاصل از آناليز تركيبات اسانس نشان داد كه از بين 20 تركيب شناسايي شده اصلي ترين تركيبات 8،1- سينئول (3/40، 5/48، 9/49%)، نپتالاكتون (8/34، 7/3، 7/24%) و بتا-پينن (16/6، 4/5، 4/5%) به ترتيب در نمونه هاي مزرعه، گشاني و ارزان فود مشاهده شد.