شناسايي ژنوتيپ هاي برتر و ديربرگده گردو (Juglans regia L) در برخي مناطق شمالي استان همدان، ايران

سرماي ديررس بهاره يكي از مهم ترين عوامل محدود كننده توليد گردو در ايران مي باشد، به طوري كه هر ساله خسارات جبران ناپذيري را به اين صنعت وارد مي كند. بهترين راهكار براي مقاله با سرماي ديررس بهاره، بهره برداري از تنوع ژنتيكي در راستاي دستيابي به ارقام ديربرگده مي باشد. اين مطالعه با هدف شناسايي ژنوتيپ هاي ديربرگده با خصوصيات مطلوب پومولوژيك طي سال هاي 1397-1395 در برخي مناطق شمالي استان همدان انجام گرفت. در قدم اول و پس از تعيين مراكز اصلي پراكنش گردو در شمال استان همدان، تعداد 101 ژنوتيپ با منشاء بذري انتخاب و پلاك كوبي گرديد. همزمان با شروع فصل رويشي ثبت خصوصيات فنولوژيك، مورفولوژيك و پومولوژيك براساس توصيف نامه هاي بين المللي (IPGRI و UPOV) صورت پذيرفت. نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه تنوع ژنتيكي بالايي در بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه گردو وجود داشت. براساس نتايج حاصل از دو سال ارزيابي مورفولوژيك، 7 ژنوتيپ برتر و ديربرگده (HaRaGaD1، HaRaGaD2، HaRaGaD3، HaRaGaD4، HaRaGaD5، HaRaGaD6 و HaRaGoD7) شناسايي شد، كه ژنوتيپ HaRaGaD7 با 25 روز تاخير نسبت به ژنوتيپ هاي ديگر ديربرگده ترين ژنوتيپ بود. مطالعات نشان داد كه ژنوتيپ هاي ديربرگده شناسايي شده در هر دوسال ارزيابي، با وجود سرماي ديررس بهاره، دچار خسارت سرمازدگي نشدند. هم چنين براساس نتايج بررسي صفات پومولوژيك، وزن ميوه و مغز ژنوتيپ هاي ديربرگده شناسايي شده به ترتيب بين 24/15-82/8 گرم و 24/8-06/5 گرم متغير بود. همچنين دامنه تغييرات درصد مغز بين 16/62-57/48 درصد و ضخامت پوست سخت آن ها بين 15/1-93/0 ميلي متر متغير بود. به طور كلي، ژنوتيپ هاي برتر و ديربرگده شناسايي شده در اين تحقيق، به دليل دارا بودن خصوصيات مورفولوژيك برتر مي توانند در برنامه هاي به نژادي بعدي گردو و در جهت معرفي ارقام تجاري و ديربرگده استفاده شوند.