بازنگري مفهوم عدالت از نگاه برخي انديشه‌ورزان غربي و شرقي با تاكيد بر سيره امام علي (ع)

مقدمه: مفهوم عدالت از ديرباز مورد توجه انديشه‌ورزان و متفكران واقع شده است. عدالت از آن دسته مفاهيمي است كه درك بهتر آن مستلزم مراجعه به مفهوم ضد آن است. با اين حساب با شناخت دقيق معناي ظلم در مقابل عدل، مي‌توان به كنكاش در معناي عدالت پرداخت. هدف اين مقاله بازنگري مفهوم عدالت از نگاه برخي انديشه‌ورزان غربي و شرقي بود. روش‌شناسي: اين مطالعه به روش كتابخانه‌اي و با بررسي متون كتبي موجود حول محور كليدواژه عدالت انجام شده است. يافته‌ها: هايك: عدالت را نمي‌توان در توصيف جامعه به كار گرفت و نابرابري ضرورتاً طبيعي است. جان رالز: موضوع اصلي جامعه عدالت است. افلاطون: هر فرد در شهر بايد يك كار داشته باشد، اين يعني عدالت. ارسطو: در سياست، نيكى جز دادگرى نيست. فارابى: عدالت حاكم به انصاف ورزيدن با مردم نسبت به خود و خانواده‏اش است. ابن حزم اندلسى: از شرايط امام، اجتناب از كبائر و استتار نسبت به صغائر است. خواجه نظام الملك: عدالت امرى پدرسالارانه است. ابن منظور: عدل در انسان امري است داراى استقامت و راستي. طباطبايى: ريشه عدالت در عدالت فردى و اجتماعى افراد جامعه است. راغب اصفهانى: «عدل»، «عدالت» و «معادله» از الفاظى هستند كه مفهوم مساوات را اقتضا دارند. عِدل در امور محسوس‏ و عَدل در امور معقول به كار مى‏رود. امام علي (ع) در نامه‌اي به مالك: از ميان كارها آنچه كه به حق نزديك‏تر و در عدالت فراگيرتر است براى تو محبوب‏تر باشد. نتيجه‌گيري: در بررسي شواهد ارايه شده در معناي عدالت مي‌توان نتيجه گرفت كه عدالت ضمن اينكه مفهوم نسبتا روشني دارد، اما گسترش آن در جامعه توسط زمامداران كار آساني نيست.