سيره‌‌ عدالت اداري‌ امام علي (ع)

نظام اداري از اركان اصلي يك حكومت و نظام اجتماعي است، اصلاح آن بر اساس عدالت يكي از اهداف بزرگ نظام هاي اجتماعي است به همين دليل بررسي و نشان دادن الگويي با مباني نظري و سيره عملي ضرورتي اجتناب ناپذيرست. نظام حكومتي دولت امام علي؛ توانست ارائه الگوي عادلانه براي نسل هاي آينده مسلمانان و بلكه بشريت موفق شود.عدل و عدالت از اصول دين و مذهب است كه هدف ارسال پيامبران و منجي نهايي بشريت امام مهدي(ع) مي باشد. هدف امام ايجاد يك نظام اداري بر مبناي حاكميت قانون بود. اين اصل طول همه اصول و فروع و ارزش هاي ديني و حاكم بر آن است. مقاله حاضر كوشش نموده است از لابلاي سخنان و سيره عملي ايشان اصول و قوانيني را استخراج نمايد تا بتوان نظام اداري عادلانه در تراز دولت علوي در اين دوران و در همه دوران ها براي مسلمانان و بلكه براي بشريت ايجاد نمود. مهم­ترين اصول و قوانين آن عبارت بود، 1- برنامه­ريزي در كارها و به همين دليل از زبان پيامبر هشدار مي­دهد، پيامبر (ص) فرمود: «اِنّي لا اَخافُ عَلي اُمَّتِيَ الْفَقْرَ وَ لكِنْ اَخافُ عَلَيْهِمْ سوءَ التَّدْبيرِ» بر امّت خويش، نه از فقر، كه از برنامه­ريزى نادرست بيم دارم. 2- عزل مسئولان ناشايسته دوره قبل كه حاضر به سياسي­كاري نشد و به طور شفاف عمل كرد. 3- عدم استفاده از كارگزاران دنياطلب و طمعكار كه با اعمال نفوذ و واسطه ها خواهان به قدرت رسيدن بودند. 4- داشتن صلاحيت در احراز مسئوليت­هاي اجتماعي، ملاك­هاي‌ گزينش‌ مسوولان‌ و كارمندان‌ دولتي‌ را بيان‌نموده‌ است، از جمله كساني كه اهل تقوي و دانش و مدير باشند 5- اصل نظارت و ارزش­يابي مسئولان و كاركنان دولت كه گاه پنهاني بازرسان راست­گو و وفادار اعزام مي نمود. 6- تشويق و تنبيه كارگزاران، قاعده طلايي «پاداش به نيكوكاران، مواخذه بدكاران است» 7- جلوگيري از روابط خويشاوندي در نظام اداري 8- تامين اقتصادي كاركنان دولت، چون از عوامل انحراف است. 9- توجه به روحيات و دلگيري­هاي كارمندان 10- اصل رسيدگي به­نيازها و مشكلات كاركنان هم چون والدين نسبت به فرزندان، چنين محبتي آنان را به خيرخواهي مي­كشاند. 11- اصل انتقادپذيري و پاسخ­ گويي مسئولان دولتي، با چنين رفتاري ضعف­ها و نواقص سيستم و افراد شناخته شده و مي­توان بر طرف نمود. بي شك نياز جامعه جوان ما به چنين الگويي در اولويت قرار دارد و اميد است كاربردي شود.