بررسي معماري آب و استفاده آن در چهلستون

آب سر منشاء پيدايش سكونتگاه ها بوده است، وجود يك سرچشمه و منبع آب دليلي منطقي براي ساختن تلقي مي شده است .نمود آب در معماري به عنوان عنصري اصلي و مركزي تلقي شده است و معماري اطراف آن شكل گرفته؛ شكل و فرم به مكان ها مي بخشد، رابط و پيوند دهنده فضا هاي مختلف به يكديگر مي شود، به صورت جاري و گذرا از داخل محيط مي گذرد و يا بصورت منظرين و نمايشي نمود مي يابد. معمار باغ ساز ترفندهاي مختلفي به كار بسته است تا ضمن صرفه‌جويي در مصرف آب، از كاركرد زيبايي شناختي آن نيز به خوبي بهره بگيرد. هدف اين پژوهش تشريح گوناگوني فرم‌هاي نمايش و توجه صفويان به مباحث زيباي شناسانه در كنار اهميت كاربردي آب است. اين نوشتار از گونه پژوهش‌هاي تاريخي است كه با رويكردي تحليلي انجام گرفته است و به شيوه ميداني انجام شده است. با توجه به تخريب باغ چهل ستون كمبود داده‌ها اين سوال مطرح شد كه ساختار آبرساني به اين باغ چگونه است و طراحي آن و نمايش آب در فضاي باغ چگونه انجام شده؟ نتيجه اين پژوهش به اين صورت است كه: معماران به دو شيوه در باغ چهل ستون آب را به نمايش در مي‌آوردند؛ آب ايستا در حوض‌هاي بزرگ شرقي و غربي عمارت حوض‌هاي مرمرين ايوان و حوض جبهه جنوبي، و آب‌هاي آب جاري در كانال‌هاي اطراف عمارت كه عرض هاي متفاوتي دارند. تامين اين آب از سه منبع تامين مي‌شده كه نهر فدن و جوي شاه، مهم ترين آنها بوده است.