اثر آرايش­هاي مختلف كشت گندم در آبياري نواري قطره‌اي در مقايسه با آبياري جويچه­اي بر عملكرد، بهره‌وري مصرف آب آبياري و شوري خاك

بحران آبي به­وجود آمده در منابع آب سطحي و زير­زميني در دهه اخير باعث شده است كه برنامه­ريزان و تصميم‌گيران كشور، تغيير روش آبياري سنتي به شيوه‌هاي نوين آبياري در زراعت­هايي نظير غلات، كلزا و ... (كشت­هاي پاييزه) را به‏عنوان راهكاري موثر در جهت استفاده مناسب از منابع محدود آبي مطرح نمايند. لذا اين پژوهش با 4 آرايش كاشت با 2 فاصله نوار آبياري قطره‌اي (60 و 75 سانتي‌متر) در مقياس مزرعه‌اي و يك تيمار آبياري شياري مرسوم (تيمار شاهد) در ايستگاه اكباتان مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي، و منابع طبيعي همدان در سال زراعي 96-1395 انجام شد. مقدار نياز آبي براساس معادله پنمن مانتيث و براساس ميانگين آمار 10 ساله ايستگاه هواشناسي فرودگاه همدان محاسبه شد. حجم آب مصرفي توسط كنتورهاي واسنجي اندازه­گيري شد. در پايان فصل زراعي با ركورد­گيري از مزرعه، ميزان عملكرد دانه در تيمارهاي مختلف مشخص شد. ميانگين حجم آب مصرفي در دو سيستم آبياري قطره‌اي و نشتي به­ترتيب 4702 و 6931 متر مكعب در هكتار تعيين شد. متوسط بهره­وري مصرف آب در تيمارهاي آبياري قطره­اي (تيپ) و آبياري جويچه­اي به‏ترتيب برابر 5/1 و 98/0كيلوگرم بر مترمكعب شد. به­طور خلاصه آبياري قطره­اي نواري باعث كاهش 1/32 درصدي در آب مصرفي و افزايش 53 درصدي بهره­وري مصرف آب نسبت به روش آبياري جويچه­اي شده است. بيشترين و كمترين عملكرد دانه به­ترتيب مربوط به دو تيمار T1 (تعداد 4 رديف كاشت به فاصله 15 سانتي‌متر در دو طرف نوار، با فاصله نوارهاي 75 سانتي‌متر) و آبياري جويچه­اي به­ميزان 7456 و 6216 كيلوگرم در هكتار شد كه تفاوت معني­داري در سطح احتمال يك درصد داشتند. لذا با توجه به شرايط بحراني آب در كشور و در صورت استفاده از آبياري قطره­اي نواري (تيپ) در زراعت گندم، فاصله نوار تيپ 75 سانتي­متر با تعداد 4 رديف كشت با فاصله 15 سانتي­متر از يكديگر در اطراف هر نوار كه بيشترين عملكرد و بهره­وري مصرف آب را به خود اختصاص داده است، توصيه مي­شود. همچنين نتايج نشان داد كه ميزان شوري خاك در انتهاي فصل رشد نسبت به اوايل شروع آبياري در فصل بهار، در فاصله بين دو نوار آبياري و زير نوارهاي آبياري افزايش يافت