شناسايي و پراكنش گونه هاي Phytophthora عامل بيماري گموز پسته در مناطق پسته كاري استان خراسان رضوي

Identification and dispersal of Phytophthora spp, the causal agent of pistachio gummosis in Razavi Khorasan province

پسته با سطح زير كشت حدود 560 هزار هكتار باغ بارور و توليد 287 هزار تن در سال 1401، يكي از مهمترين محصولات باغباني ايران ‏مي‏باشد كه از نظر صادرات نيز، رتبه اول را درميان محصولات كشاورزي به خود اختصاص داده است. استان خراسان رضوي با حدود 120000 هزار هكتار باغ پسته و توليد 55 هزار تن پسته، رتبه دوم توليد را در بين استان‏ها دارا مي باشد. بيماري پوسيدگي طوقه و ريشه يا گموز درختان پسته يكي از بيماريهاي مهم و شايع در مناطق پسته كاري كشور و استان خراسان رضوي مي باشد. لذا با توجه به اهميت موضوع ، اهداف پيش بيني شده در اين تحقيق شامل شناسايي مناطق آلوده، شناسايي و پراكنش گونه هاي Phytophthora، عامل بيماري گموز پسته و تعيين گونة غالب مي باشد. بدين منظور در فصول بهار، تابستان و پاييز سال 99، تعدادي از باغات پسته واقع در مناطق فيض آباد و سبزوار مورد بازديد قرار گرفت. در طي انجام اين بازديدها، قسمتهايي از بافت آلودة طوقه و ريشه درختان بيمار و خاك اطراف آنها جمع آوري و به آزمايشگاه انتقال يافت. در آزمايشگاه عمليات جداسازي قارچ با استفاده از محيط كشت انتخابي PARPH و روش طعمه گذاري انجام شد. جدايه هاي بدست آمده به طريق نوك ريسه، خالص و از نظر مرفولوژي اندامهاي جنسي و غير جنسي و حرارتهاي مهم رشد و ساير خصوصيات جهت تشخيص گونه و آزمايش بيماريزايي از طريق مايه زني ريشه و طوقه تحت بررسي قرار گرفت. با توجه به نتايج آزمايشات انجام شده، گونه‌هاي P. Citrophthora و P. drechsleri به عنوان عوامل بيماري گموز در منطقه شناسايي گرديد كه 72 درصد جدايه ها متعلق به گونه P. citrophthora و 28 درصد متعلق به گونه P. drechsleri بود و بدين ترتيب گونه P. citrophthora به عنوان گونه غالب شناسايي گرديد. با شمارش درختان بيمار در باغات هر منطقه، درصد آلودگي باغات پسته استان به بيماري پوسيدگي طوقه و ريشه تعيين شد. نتايج كلي حاصل از انجام اين تحقيق، در طي سالهاي انجام پروژه نشان داد كه ميانگين درصد آلودگي باغات 1/2 درصد برآورد مي گردد.

Pistachio is one of the most important horticultural products of Iran, with an area under cultivation of about 560 thousand hectares of fertile gardens and a production of 287 thousand tons in 1401. Razavi Khorasan province with about 120,000 hectares of pistachio orchards and production of 55,000 tons of pistachios ranks second in production among the provinces. Crown and Root Rot Disease of pistachio trees is one of the most important and common diseases in pistachio growing areas of Iran and Razavi Khorasan province. Therefore, according to the importance of the subject, the expected goals in this research include the identification of contaminated areas, the identification and distribution of Phytophthora species, the causative agent of Pistachio Gummosis Disease, and the determination of the dominant species. For this purpose, a number of pistachio orchards located in Feiz Abad and Sabzevar regions were visited in spring, summer and autumn of 2019. During these visits, parts of the contaminated tissue of crowns and roots of diseased trees and the soil around them were collected and transferred to the laboratory. In the laboratory, fungi isolation was performed using PARPH, selective culture medium and baiting method. The obtained isolates were studied through mycelium tips and in terms of morphology of sexual and non-sexual organs, important growth temperatures and other characteristics for species identification and pathogenicity test through root and crown inoculation. According to the results of the experiments, P. citrophthora and P. drechsleri species were identified as the agents of Gummosis disease in the region. 72% of the isolates belonged to P. citrophthora species and 28% belonged to P. drechsleri species. P. citrophthora was identified as the dominant species. With determination of infected trees in studied orchards, frequency of gummosis in Khorasan-Razavi province was estimated and approximately 2.1%.