بررسي و تحليل روانشناسي «دروغ» در سه حكايت تاريخ بيهقي

كندوكاوي در متون تاريخي دورۀ غزنويان و مطالعۀ نقادانۀ آن كتابها، اين حقيقت را به ما مينماياند كه دستگاه حكومتي آنان فضايي بوده است آكنده از دروغ، تهمت و تحريف. درباريان اعم از خادم و مخدوم، دروغ مي گفتهاند. اين دروغها در بيشتر موارد موجب بازداشت و حبس رجال مهم مملكتي مي شده و در نگاهي كلّيتر نابودي شخص مهم مملكت، يعني پادشاه را نيز سبب شده است. بيهقي، با نشان دادن گفتار، رفتار و حتي نيت افرادي كه در اين دوره، نقطۀ عطفي در شكلگيري حوادث تاريخي به شمار ميرفتهاند، مفاهيم مختلف دروغ را در تاريخ خويش، نمايان ساخته است. در اين پژوهش، اين وضع ناسالم، از طريق بررسي سه حكايت فروگيري علي قريب، واقعۀ بوبكر حصيري و پسرش و واقعۀ بر دار كردن حسنك، از منظر روانشناسي دروغ معلوم گرديده است. آن دروغ در اين دستگاه سياسي ، به دلايل مختلفي از جمله رسيدن به قدرت بيشتر، به دست آوردن احترام و تحسين ديگران، تظاهر به انكار هر گونه افكار تنفرآميز و در مفهومي وسيعتر، بر اساس يك رابطۀ پارازيتي كه شكلي از ويرانگري است به وجود آمده و نهايتاً موجب نابودي و آسيب به كل نظام سياسي غزنويان گشتهاست.