تاريخ بيهقي و نمادهاي منزلتي

شاخص‌ترين مبحث در پژوهش‌هاي جامعه‌شناختي، مقولة «طبقات اجتماعي» است؛ مقوله‌اي كه به مثابة مفهومي كلان و اساسي، داراي ابعاد، نمودها و ويژگي‌هاي گوناگون است. نمادهاي منزلتي به‌ويژه با توجّه به ديداري ـ عيني بودن آن‌ها، يكي از نمودگاه‌هاي برجستة طبقات اجتماعي به‌شمار مي‌آيند. تاريخ بيهقي، متني برجسته، دقيق، نگاشتة دبيري هوشمند با گزارش‌هاي واقع‌گرايانه – جزئي‌نگرانة مؤلّف آن، ابوالفضل بيهقي، از اين منظر متني درخور تأمّل و بررسي است. پژوهش حاضر بر آن است كه با روش توصيفي- تحليلي، تاريخ بيهقي را از منظر نمادهاي منزلتي مورد بررسي و تحليل قرار داده، چگونگي، گوناگوني و كاركردهاي اين نهادها را تبيين نمايد. نتايج پژوهش حاضر نشان ميدهد كه نمادهاي منزلتي در اين اثر در سه دستۀ كلّي جاي ميگيرند: 1) اشياء و لباسهاي ويژه؛ 2) القاب و عناوين چندگانه؛ 3) شيوههاي بيان و لحنهاي گوناگون گفتاري كه اين مورد به دو بخشِ الف) ادبيّات خاصِّ طبقة فرادست و ب) تأكيد ديگران بر خاص بودن زبان شاهان، تقسيم ميشود. گفتني است نمادهاي منزلتي، افزون بر متمايز ساختن طبقات اجتماعي از يكديگر، نمايانگر پايگاه و منزلت اجتماعي متفاوت افراد نيز هستند.