تركان و تركستان به روايت بيهقي

متأسفانه در قرون اخير چند عنوانِ تركستان و توران و ماوراءالنهر در هم آميخته و مرزبندي درست و تاريخي آنها در اذهان و نوشتهها و اظهارات اغلبي از مردم مخدوش شده است. ماوراءالنهر يا ورارود شامل تمام سرزمين و ولايات و شهرهاي وراي رود جيحون، اعم از ولايات و شهرهاي ايراني چون بخارا و سمرقند و سغد و چاچ و فرغانه و اسپيجاب بوده هم سرزمين هاي تركنشين غير ايراني چون اوزگند و بلاساغون و طراز و هفتآب و كاشغر و ختن؛ امّا عنوان تركستان(كه روسها عامدانه و از سر غرض سياسي آن را به همه ماوراءالنهر وحتي بخشهايي از خراسان كه آنها متصرف شدهاند (مثل شهرهاي مرو و باورد و ميهنه ونسا و... در تركمنستان كنوني) اطلاق كرده اند، يك دروغ و تزوير تاريخي است. كما اين كه ابوالفضل بيهقي در كتاب گرانسنگ خود كاملاً نام شهرها و ولايات جزء ايران و حوزة تمدني آن را با موطن تركان ، اعم از خلخ و اويغور تفكيك كرده و با دو عنوان ماوراالنهر و تركستان از آن ها نام برده است. تأمّل بر روي همين نامگذاري جغرافيايي نيز معرفي طوايف و گروههايي از تركان، چون قراخاني آلافراسياب كه همزمان با بيهقي براي اوّلين بار وارد ايران زمين و ورارود شده اند، موضوع اصلي اين مقاله يا گفتار خواهد بود.