انعكاس تصوير شبه قاره در تاريخ بيهقي و تاريخ ملّا محمّد غزنوي

همزمان با فتح لاهور توسط سلطان محمود غزنوي و راه يافتن زبان فارسي به شبه قاره، اطلاعاتي در باب تاريخ هند به كتابهاي فارسي دورۀ غزنويان وارد شد و لاهور به عنوان قطب فرهنگي، مورد توجه واقع شد. از مهمترين كتاب هاي تاريخي عصر غزنوي كه متأثر از اين جريان، اطلاعات شايان ذكري در مورد شبه قاره در آن آمده است ميتوان به تاريخ بيهقي و تاريخ ملامحمد غزنوي اشاره كرد كه هر دو بازۀ زمانيِ حكومت سلطان محمود و اطلاعات تاريخي آن عصر را در برميگيرد. برخي از تصاويري كه از شبه قاره در اين دو اثر ديده ميشود گاه در هيچ منبع ديگري نيامدهاست. بيهقي و ملامحمّد غزنوي هر دو از نزديكان و مقربان سلطان محمود غزنوي هستند و شيوۀ تاريخ نويسي آنان مبتني بر رعايت اصل صداقت در ثبت رويدادهاست. بيهقي در خلال توصيف لشكركشيهاي سلطان محمود به هند تصاويري از فرهنگ و تمدن شبه قاره، مخصوصاً شهر لاهور را نشان ميدهد؛ ملّا محمّد غزنوي نيز در شرح احوال سالار مسعود غازي كه از سرداران سپاه غزنوي در يورش به هند بودهاست، در ضمن شرح دلاوريها و فتوحات وي تصاويري از شبه قاره را به نمايش ميگذارد، از رهگذار مطالعۀ اين دو اثر ميتوان به تصوير جامعي از شبه قارۀ هند در آثار فارسي آن دوره دست يافت.