تكانه هاي نفتي و تأثير آن بر سرمايه گذاري مالي دولت در ايران

درآمدهاي حاصل از صدور نفت خام و فراورده هاي نفتي سهم مهمي از درآمدهاي دولت را تشكيل مي دهد و بخش عمده صادرات كشور را به خود اختصاص داده است. بروز هر گونه شوك درآمد نفتي مي تواند آثار گسترده اي بر دارايي ها و بدهي هاي مالي بخش دولتي بر جاي بگذارد. خالص سرمايه گذاري مالي دولتي كه از تفاضل دارايي ها و بدهي هاي مالي حاصل مي‌شود و مقدار مثبت آن نشان دهنده وام دهنده بودن و مقدار منفي آن نشان دهنده وام-گيرنده بودن بخش دولتي است، نيز مي تواند از تكانه هاي نفتي متأثر شود كه اين تغيير خود مي تواند بر متغيرهاي كلان اقتصادي تأثير زيادي بگذارد. با توجه به اهميت اين موضوع و با توجه به اينكه شوك درآمد نفتي در اثر تغيير در قيمت نفت و يا تغيير در مقدار صادرات نفت خام و فراورده ها ايجاد مي‌شود، در اين مقاله به بررسي آثار شوك افزايش درآمد نفتي بر دارايي ها و بدهي هاي مالي بخش دولتي و خالص سرمايه گذاري مالي اين بخش پرداخته مي‌شود. بدين منظور از روش FAVAR براي داده هاي سال هاي 1398-1352 استفاده شده است. بروز شوك ناشي از افزايش درآمد نفت منجر به تكانه مثبت درآمدي براي بودجه دولت مي‌شود و دارايي ها و بدهي هاي مالي دولت ازآنجاكه مي‌دهد كه اين افزايش براي سال اول معني دار است. بعد از گذشت به ترتيب 4 و 3 سال اين واكنش معكوس شده و در نهايت به سطح تعادل خود باز مي گردد. افزايش هر دو طرف دارايي و بدهي به طور كامل خنثي نمي شود و واكنش خالص سرمايه گذاري مالي بخش دولتي ابتدا به طور جزئي افزايشي است ولي بعد از دو سال اين روند كاهشي شده و سپس واكنش عكس و در جهت منفي از خود نشان مي دهد. واكنش خالص سرمايه گذاري مالي دولتي نشان دهنده آن است كه بخش دولتي در كوتاه مدت مي تواند وام دهنده به بخش هاي ديگر نهادي باشد ولي در بلندمدت وام گيرنده از بخش هاي ديگر است.