رمان «قنديل أم هاشم» يحيى حقى؛ روايتي از زندگي در ميان چالش دو فرهنگ

طي قرن گذشته، چالشي بسيار ژرف در ميان انديشمندان جهان عرب در باره تفاوت-هاي دو فرهنگ شرق و غرب، جريان داشته است. دامنه اين گفتگوهاي جدال بر انگيز در ادبيات معاصر عربي و به ويژه در رمان، انعكاسي عميق وگسترده داشته است. اديب و رمان نويس معاصر مصري، يحيى حقى، در رماني به نام «قنديل ام هاشم» (چراغ مادر هاشم) اين موضوع اجتماعي، فرهنگي را بازتاب داده است. اين مقاله با روش تحليلي، توصيفي، ماجراهاي اين رمان را از اين منظر بررسي نموده، كوشيده به اين پرسش پاسخ گويد كه حقي در ميان اين چالش چه راهي در پيش گرفته. نتايج به دست آمده از اين پژوهش گوياي آن است كه او، صرف نظر از باور يا عدم باورش به سنت ها و برخي خرافات جامعه خويش، براي رهايي از اين چالش، به نگاهي عمل گرايانه تن داده و راهي ميانه در پيش گرفته است. او در اين رمان، كوشيده بين آداب و سنن مردم مصر با دنياي جديد، پيوندي متوازن و معتدل برقرار نمايد. قهرمان رمان كه نماد خود نويسنده است، در ابتداي حوادث، شيفته فرهنگ غرب شده و به آداب و رسوم جامعه خود پشت نموده است، اما طولي نمي كشد كه او در مي يابد اين مسير، او را به تقابل با فرهنگ جامعه و در نهايت به سوي ناكامي سوق مي دهد در نتجيه به راهي بينابين راضي يا مجبور مي گردد.