مطالعه تطبيقي روايت‌ فارسي ميرحسيني هروي از داستان «محاكمه انسان و حيوان» با اصل عربي آن در رسائل اخوان‌الصفا

داستان «محاكمه انسان و حيوان» يك داستان بسيار كهن است كه قديم‌ترين روايت آن، فعلا در رسائل إخوان‌الصفا موجود است. در اين داستان، اقسام حيوانات از جور آدميان در محضر ملك جنيان شكايت مي‌كنند. در زبان فارسي دست‌كم ده روايت از اين داستان در سده‌ها مختلف ترجمه و اقتباس و روايت شده است. يكي از اين ترجمه/ اقتباسها در فصل سوم كتاب طرب‌المجالس ميرحسيني هروي از قرن هفتم و هشتم به جا مانده است. در اين تحقيق، روايت فارسي اين نويسنده را با روايت عربي اخوان‌الصفا مقايسه كرده‌ايم. اين تحقيق به صورت توصيفي- تحليلي انجام شده و روش گرد‌آوري اطلاعات آن، به صورت اسنادي و كتابخانه‌اي بوده است. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه روايت حسيني هروي فرق بسياري با روايت عربي دارد. هروي بخشهاي زيادي از داستان را حذف كرده و بخشهايي ديگر بر آن –مخصوصا در آغاز داستان- افزوده است. برخي شخصيت‌ها را تغيير داده و بسياري از از بخش‌هاي گفتگويي داستان را كوتاه كرده و حجم آن را به دو پنجم اصل روايت عربي كاسته است.