تصريح‌هاي پرتكرار مترجمان فارسيِ آثار داستاني و فلسفي: دگرگوني‌هاي تصريح‌گر در عمليات تعبيرگري «نظرگاه

ترجمۀ بينازباني با انتقال متن از يك نظام زباني- فرهنگي به يك نظام زباني- فرهنگي ديگر، زمينۀ مستعدي است كه امكان سوءفهم نمادهايي را فراهم مي‌آورد كه فهمِ «درست» آنها در گرو اشرافِ بيشينه بر نظرگاه اختيارشدۀ گوينده/ نويسنده است. در اين پژوهش مي‌كوشيم انواع سازوكارهاي كاربست تصريح نظرگاه، يا سازوكارهاي پيش‌زمينه‌سازي اجزاي دانش زمينه‌اي، را صورت‌بندي كنيم؛ افزون بر اين خواهيم كوشيد با فراواني نسبي كاربست گونه‌هاي مختلف اين سازوكار در ترجمۀ فارسي متون داستاني و فلسفي را شناسايي و مقايسه نماييم. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه سازوكار تثبيت حضور دامنه‌اي مصداق، كه يكي از سازوكارهاي تصريح نظرگاه است، خود، حاوي سه زير بخش است: الف) تأخير در انتقال مصداق از دامنه به كانون، ب) جايگزين‌سازي فاعل دامنه‌اي با فاعل كانوني و ج) معكوس‌سازي ترتيب هم‌ارجاعي. افزون بر اين، تحليل پيكره‌بنياد حاكي از اين است كه اولاً ميزان بهره‌گيري مترجمان فارسي از سازوكارهاي زيرمجموعۀ پيش‌زمينه‌سازي اجزاي زمينۀ مشترك، در متون داستاني وفلسفي، تفاوت معني‌داري ندارد، و دوماً، «كاهش منظروابستگي» پراقبال‌ترين شيوۀ تصريح‌گري در هر دو خرده‌پيكرۀ داستاني و فلسفي است .