تغيير مقوله و نقش دستوري كلمات در زبان فارسي

اين پژوهش به روش توصيفي- تحليلي و با استناد به منابع كتابخانه اي به بررسي و تحليل تغيير مقوله و نقش دستوري كلمات در زبان فارسي پرداخته است. تغيير مقوله، فرايندي درون زباني است كه به شيوه هاي افزودن وند اشتقاقي به يك كلمه، كاربرد يك مقولۀ دستوري به جاي مقولۀ دستوري ديگر و به كارگيري كلمات در نقش هاي دستوري ديگر پديد مي آيد. موضوع اين تحقيق با تأكيد بر شيوه هاي دوم و سوم و بر مبناي انواع هفتگانه و نقش هاي سيزده گانۀ كلمات در زبان فارسي و نيز با استناد به معنا و كاركرد ويژۀ هر كلمه در جمله، بررسي و تحليل شده است. نتايج نشان مي دهد كه تغيير مقوله در فعل، اسم و صفتْ نسبتاً زياد، در ضمير و حرفْ نسبتاً كم و در قيد و صوت (شبه جمله) بسيار كم روي داده است. همچنين تغيير مقوله در اثر كاربرد نوعي كلمه به جاي نوع ديگر؛ چون تغيير مقولۀ فعل به اسم و صفت، صفت به اسم و صوت، اسم به صفت، اسم به صوت و حرف، قيد مختص به صوت و ضمير به قيد مختص، بسيار بيش تر و فراگيرتر از تغيير مقوله در اثر كاربرد يك نقش دستوري در نقش هاي دستوري ديگر؛ مثل كاربرد فعل در نقش صفت، صورت گرفته است.