كيهان ‏زايي بر مبناي قرباني در اساطير شرق با تكيه بر اسطوره ميترا در ايران و پانگو در چين

بنا به نظر ويكو، يگانگي حقيقي فرهنگ انساني بر سه پايه زبان، هنر و اسطوره استوار است. هركسي بخواهد نظامي جامع از فرهنگ انساني ارائه دهد، بايد توجه خويش را به اسطوره نيز معطوف دارد. در واقع اسطوره به‏مانند ديگر شاخه‏هاي معرفت يكي از انحاي نسبت گرفتن انسان با هستي و جهان است. اساساً حقيقت و ابژه خود را در ظهورهاي مختلف و متنوعي عيان و آشكار مي‏كند؛ گاهي عقلي، گاهي مواقع علمي و پاره‏اي موارد اسطوره‏اي، بسته به اين‏كه انسان بخواهد چه نسبتي با حقيقت برقرار كند. براي انسان اسطوره‏زي، اساطير مظهر واقعيت اصيل و راستين به‏شمار مي‏آيد و همه‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏ي امور و شئون زندگي انساني را اعم از مادي و معنوي رصد مي‏كند؛ زيرا اساطير همانند علوم مي‏كوشد تا مسائل زندگي و عالم انسان‏ها را حل كند و به پرسش‏هاي اساسي انتولوژيك و تئولوژيك و به عبارتي هستي‏شناسي و الهياتي وي پاسخ دهد و به تعبيري، در پيش‏برد و توجيه امور خود از استدلال تمثيلي بهره مي‏جويد؛ در واقع اسطوره پوشش تمثيلي براي حقيقت است. در روزگار باستان كل جهان مادي در هاله‏اي از تصاوير نمايان مي‏شد كه ساخته و پرداخته‏ي تخيل و تفكر اسطوره‏اي بود و همين تفكر و تخيل اسطوره‏اي به اشيا و هستي شكل، رنگ و خواصي ويژه مي‏بخشيد. زماني دراز پيش از آن‏كه جهان به منزله‏ي‏ كليت اشياي تجربي با خواص پيچيده‏ تجربي نمايان شود، به شكل مجموعه‏اي از قدرت‏هاي اسطوره‏اي و تأثيرات جادويي متجلي مي‏شد. سرچشمه‏ي معنوي و مادر بينش فلسفي نيز همين برداشت اسطوره‏اي از جهان است. پيدايش و تكوين كيهان بر مبناي قرباني يكي از سطوح و مراتب بينش اسطوره‏اي است. و اين پرسش اساسي مطرح است كه در گفتمان اسطوره‏اي چه نسبتي ميان اسطوره و آفرينش وجود دارد؛ در اين مقاله بنا داريم به نحو مجمل به اين موضوع در دو فرهنگ و اسطوره‏ ايران و چين بپردازيم. روش پژوهش، به صورت كتابخانه‏‏اي، و تلفيقي از روش‏هاي تحليلي و تطبيقي است. در واقع ابتدا منابع موجود را بررسي كرده، پس از تحليل و تفسير نتيجه به دست آمده، در ادامه از روش تطبيقي به بن‏مايه‏هاي اساطيري و هم بنياني‏ها در اسطوره‏هاي ايران و چين پرداخته مي‏شود. دليل همانندي‏ها و قرابت‏هاي بسيار نزديك در اصول محوري باورهاي اساطيري دو كشور ايران و چين، دو نكته جالب توجه ديده شد. نخست بنياد فطري و ذاتي تعقل و ذهنيت نزديك بشر؛ و ديگري پيوندهاي جغرافيايي از آفريقا و آسيا و وجود جادۀ بازرگاني ابريشم كه شاهراه ارتباطي فرهنگ‏ها بود، سبب شدند تا به امروز نيز اين كنش فرهنگي نمايان باشد. از سوي ديگر عامل جوّي و باران و رودخانه‏هاي عظيم عوامل اسطوره ساز طبيعي هستند كه در هر دو سرزمين باستاني باعث تقويت باورهاي همانند شده است.