بررسي الگوهاي رفتاري سياوش و سهراب با توجّه به نظريۀ يادگيري شناختي ـ اجتماعي بندورا

انتخاب شيوه هاي تربيتي صحيح، بحثي پويا در حوزۀ روانشناسي و ادبيات است. با تلفيق اين دو شاخه مي توان به آراء جديد و راهكارهايي تازه دست يافت. از جمله مبحث قابل بررسي، حيطۀ الگويابي و يادگيري است كه يكي از نظريه پردازان آن، آلبرت بندورا است. رويكرد بندورا بر اين است كه انسان به دليل قدرت تصويرسازي ذهني و بازنمايي رويدادها مي تواند پيامد اعمال خود را پيش بيني كند و مناسب آن، رفتاري را انجام بدهد يا ندهد. از اين رو نظريۀ بندورا بر سرمشق گيري به عنوان منبع قدرتمند رشد تأكيد دارد. اين مقاله در پي پاسخ به دو سوال است كه آيا با توجه به ويژگي هايي كه بندورا براي يك انسان به مثابه الگو نام مي برد مي‌توان تناسبي با شخصيت هاي شاهنامه پيدا كرد؟ ديگر آنكه الگويابي و تقليد از قهرمانان مورد بحث در شاهنامه تا چه اندازه با معيارهاي علمي مورد نظر بندورا انطباق دارد؟ پژوهش حاضر به تحليل ويژگي هاي رفتاري و اخلاقي سهراب و سياوش بر اساس نظريات «بندورا» مي پردازد. شجاعت، پاكدامني، مهارت در جنگ، انسانيت و ... از جمله ويژگي هاي رفتاري اين دو قهرمان است كه با توجه به نظريۀ يادگيري شناختي اجتماعي مي توان از آن ها به عنوان دو الگوي رفتاري نام برد. نتيجه بدست آمده از بحث نشان مي‌دهد كه يادگيري و الگويابي اجتماعي از شاهنامه اين كيفيت را دارد كه در خودباوري جمعي و تاريخي به كمك انسان هويت گريز و يا در جستجوي هويت تاريخي ـ ملي بيايد. بنابراين الگوهاي قهرماني شاهنامه در صورتي‌ كه به شيوه صحيح و متناسب با شرايط كنوني جامعه بازآفريني و بازپروري شوند مي‌توانند در جرگۀ الگوهاي مشاهده اي قرار گيرند و نيازهاي روحي و رواني همزادپندارانه با قهرمانان را در كودكان و نوجوانان تأمين كنند.