ارزيابي و طبقه بندي حساسيت زيست محيطي مناطق مهم شيلاتي استان هرمزگان

Assessing and classifying the environmental sensitivity of Hormozgan important fisheries area

تدوين معيارهاي گزينش مناطق حساس شيلاتي ساحلي- دريايي و همچنين مناطق حساس ساحلي- دريايي به عنوان مناطق پشتوانه بر اساس سه دسته معيار و انطباق آنها با شرايط كشور صورت پذيرفته است. در اين ارتباط معيارهاي ارائه شده از سوي كميسيون جهاني مناطق حفاظت شده وابسته به اتحاديه بين‌المللي حفاظت از طبيعت (IUCN) براي انتخاب مناطق حساس ساحلي- دريايي، معيارهاي سازمان بين المللي دريانوردي (IMO)2 براي انتخاب مناطق حساس ساحلي و همچنين معيارهاي ارائه شده توسط رود سالم و پرايس3، ملاك عمل قرار گرفته است. در مطالعه حاضر، معيارهاي محيط زيستي و شيلاتي پر اهميت در انتخاب مناطق حساس تعيين و نمره گذاري گرديد. طول سواحل استان هرمزگان در سرزمين اصلي از راس نايبند تا خور راس ميداني (با فاصله 12 مايل از خط ساحلي) به تعداد ده پاره ساحل تقسيم بندي گرديد. همچنين قابل ذكر است كه در مطالعه حاضر، از ميان جزاير استان هرمزگان، منحصرا سواحل جزيره قشم در تعداد چهار پاره ساحل مورد مطالعه قرار گرفت. جمع آوري اطلاعات مرتبط با معيارهاي اصلي و فرعي به تفكيك پاره ساحل هاي چهارده گانه از طريق پرسشنامه توسط كارشناسان پژوهشكده اكولوژي خليج فارس و درياي عمان و اداره كل محيط زيست استان هرمزگان طي سالهاي 1398 و 1399 انجام شد. جمع بندي امتيازات، تعيين و طبقه بندي پاره ساحل ها به دو صورت ذيل انجام پذيرفت. در تعيين ميزان حساسيت شيلاتي- زيست محيطي پاره ساحل ها، از جمع بندي امتيازات تمامي 30 معيار اصلي و معيارهاي فرعي مرتبط با آنها كمك گرفته شد. در بررسي حساسيت شيلاتي پاره ساحل ها، معيارهاي اصلي با درجه كم اهميت تر شيلاتي(پرندگان، لاك پشت ها، تفرج، آموزش و پژوهش) حذف گرديدند. معرفي حساسيت زيست محيطي-شيلاتي و حساسيت شيلاتي پاره ساحل ها در چهار طبقه داراي بيشترين ميزان حساسيت (كسب بيش از 80 درصد مجموع امتيازها)، داراي حساسيت بالا (كسب 60 تا 80 درصد مجموع امتيازها)، حساسيت متوسط (كسب 40 تا 60 درصد مجموع امتيازها ) و حساسيت كم (كسب زير 40 درصد) صورت پذيرفت. با توجه به نتايج به دست آمده از ارزيابي حساسيت زيست محيطي- شيلاتي مناطق ساحلي- دريايي استان هرمزگان، هيچ‌ كدام از نواحي 14 گانه مورد ارزيابي در مناطق ساحلي- دريايي استان داراي حساسيت خيلي زياد نبوده است. نواحي داراي حساسيت بالا شامل 4 ناحيه، بندر شناس تا دهانه غربي خوران، خور خلاصي تا رأس ميداني، سواحل دوستكو تا كندالو و همچنين بندر پل تا باسعيدو مي باشد. بقيه مناطق ساحلي- دريايي استان نيز از نظر حساسيت زيست محيطي- شيلاتي در رده نواحي با حساسيت متوسط و كم قرار گرفته است. ارزيابي مناطق ساحلي- دريايي استان هرمزگان بر اساس معيارهاي حساسيت شيلاتي نشان داد كه هيچ‌ كدام از نواحي 14 گانه مورد ارزيابي در مناطق ساحلي- دريايي داراي حساسيت شيلاتي خيلي زياد نبوده و نمي‌تواند بيشترين ميزان حساسيت شيلاتي با رويكرد حفاظتي را به خود اختصاص دهد. نواحي بين دوستكو تا كندالو و همچنين بين بندر پل تا باسعيدو در جزيره قشم داراي حساسيت بالا بوده و در مجموع 5/14 درصد از مناطق ساحلي- دريايي استان هرمزگان را شامل مي‌شود. تقريباً ساير مناطق ساحلي- دريايي استان كه حدود 5/85 درصد را تشكيل مي دهد از نظر حساسيت شيلاتي در رده نواحي با حساسيت شيلاتي متوسط و كم قرار گرفته است.

Criteria for selecting sensitive coastal-marine fisheries as well as sensitive coastal-marine areas as support areas have been developed based on three categories of criteria and their adaptation to the country s conditions. In this regard, the criteria presented by the World Commission on Sensitive Areas (IUCN) for the selection of sensitive coastal-marine areas, IMO criteria for the selection of sensitive coastal-marine areas as well as the criteria provided by the Salem and Price. In the present study, important environmental and fishery criteria were determined and scored in the selection of sensitive areas. The length of the coasts of Hormozgan province in the mainland from the Raas-Nayband to the Raas- Meidani estuary (with a distance of 12 miles from the coastline) was divided into ten coastal areas. It is also worth mentioning that in the present study, among the islands of Hormozgan province, exclusively the shores of Qeshm Island in four coastal areas were studied. Information related to the main and sub-criteria was divided into fourteen coastal areas through a questionnaire by experts from the Persian Gulf and Oman Sea Ecology Research Institute and the Department of Environment of Hormozgan Province. Scoring was done in two ways. In determining the degree of fishery-environmental sensitivity of the coastal areas, the sum of the scores of all the main criteria and related sub-criteria was used. In the study of coastal fisheries sensitivity, the main criteria with less important fisheries (birds, turtles, recreation, education and research) were removed. Introduction of environmental-fishery sensitivity and exclusively fisheries sensitivity were performed in four categories: with the highest sensitivity (obtaining more than 80% of total points), high sensitivity (obtaining 60 to 80% of total points), moderate sensitivity (obtaining 40 to 60% Total scores) and low sensitivity (below 40%). According to the results of environmental-fishery sensitivity assessment of coastal-marine areas of Hormozgan province, none of the 14 areas assessed in coastal-marine areas of the province has been very sensitive.Highly sensitive areas include: Bandar Shenas to the western mouth of Khoran, Khori Khalasi to the top of the field, Dostko beaches to Kendalo and also Bandar Pol to Basaido. The rest of the coastal-marine areas of the province are also in the category of medium and low sensitivity areas in terms of environmental-fishery sensitivity. Evaluation of coastal areas in Hormozgan province based on fishery sensitivity criteria showed that none of the 14 areas evaluated in coastal areas has very high fishery sensitivity and cannot have the highest fishery sensitivity with a conservation approach. The areas between Dostko to Kendall and also between Bandar Pol to Basaido on Qeshm Island are highly sensitive and cover a total of 14.5% of the coastal-marine areas of Hormozgan province. Almost other coastal areas of the province, which constitute about 85.5%, are in the category of medium and low fishery sensitivity areas in terms of fishery sensitivity.